Έκθεση Πισσαρίδη και η απάντηση της Αριστεράς*

Εισαγωγή
Η «έκθεση Πισσαρίδη» προβάλλεται ως ένα νέο σύγχρονο αφήγημα
υπέρβασης της κρίσης, τόσο της υγειονομικής όσο και της βαθύτερης κρίσης
του συστήματος και αναγέννησης της χώρας. Φιλοδοξεί να παίξει ρόλο ενός
«πολυετούς πλαισίου ανάπτυξης» της ελληνικής οικονομίας, θέτοντας ως
στόχο ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης 3,5% του ΑΕΠ ως το 2030.! Ωστόσο στο
DNA των πολιτικών του επιλογών, έχει τις γνωστές νεοφιλελεύθερες
«Μνημονιακές πολιτικές» που έχουν εξουθενώσει τον ελληνικό λαό την
τελευταία δεκαετία, ενώ αξιοποιείται από την κυβέρνηση της ΝΔ ως
«επιστημονικό προκάλυμμα» δικαιολόγησης της πολιτικής της.!
Θα εστιάσουμε σε επτά σημεία του σχεδίου που αφορούν καίρια
οικονομικά και κοινωνικά θέματα και στο τέλος θα κλείσουμε με μια προσθήκη
δίκην επιλόγου.!
Σημείο 1 ο . Η εφαρμογή του «σχεδίου», ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι θα
υπερβούμε την πανδημία covid-19 στο 2021, θα αναπαράγει τα χρόνια
προβλήματα και αδιέξοδα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Δηλ. την
υψηλή ανεργία, ένταση της άνισης διανομής εισοδήματος και φορολογικών
βαρών κατά μισθωτών-συνταξιούχων και λαϊκών στρωμάτων, συνέχιση της
κατεδάφισης των εργασιακών δικαιωμάτων, υποβάθμιση της προσφοράς
δημοσίων αγαθών (υγείας, παιδείας, πρόνοιας), καθώς και τη γενικότερη
παραγωγική υποβάθμιση της χώρας.!! Το σχέδιο έχει ταξικό πρόσημο, με
κεντρική στόχευση σε οικονομικό επίπεδο την ενίσχυση της κερδοφορίας του
κεφαλαίου και σε πολιτικό την παραπέρα συντηρητικοποίηση της κοινωνίας.!
Ειδικότερα στην οικονομία, το «σχέδιο Πισσαρίδη» διακηρύττει ετήσια
αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,5% κατά μέσο όρο για την επόμενη
δεκαετία, το οποίο θα επιτευχθεί με αύξηση της ετήσιας απασχόλησης κατά
1% και ετήσιας αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας κατά 2,5%.!!
Όχημα επίτευξης του στόχου είναι η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης,
κυρίως νέων και γυναικών, καθώς και αύξηση των επενδύσεων κατά 17,5%
ετησίως, δηλ. πολύ μεγαλύτερη από την περίοδο πριν την κρίση (15% το
1995-2008) και διπλάσιο στη διάρκεια της κρίσης (9,8% το 2010-2019). Εάν
επιτευχθούν τα παραπάνω, τότε το 2030 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμίες
αγοραστικής δύναμης θα ανέλθει στο 81% της ΕΕ (από το 67% το 2019), ενώ
η ανεργία θα μειωθεί στο 7% (από το 17,2% το 2019). Όλα αυτά βέβαια
ακούγονται ωραία, αν θα μπορούσαν να γίνουν αληθινά.!!!
Κατ’ αρχάς να σημειώσουμε ότι η αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ δε
σημαίνει και δικαιότερη κατανομή του ΑΕΠ.! Αλλά ας το αφήσουμε προς το
παρόν στην άκρη. Για να επιτευχθούν οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης χρειάζεται
πρώτα απ’ όλα να αυξηθούν οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου. Όμως ακόμα κι
αν υποθέσουμε ότι με κάποιο τρόπο αυξάνονται οι δημόσιες (κυρίως με τα
έκτακτα κονδύλια από το νέο κοινοτικό Ταμείο Ανόρθωσης), δεν υπάρχει
καμιά δέσμευση για την αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων, ούτε φυσικά για
αύξηση των ξένων επενδύσεν. Τα τελευταία χρόνια (πριν την πανδημία), παρ’

2

ότι το επίπεδο κερδοφορίας επανήλθε στα προ κρίσης επίπεδα, δεν είχαμε
αύξηση ιδιωτικών επενδύσεων. Η προσφορά που προτείνει το «σχέδιο
Πισσαρίδη», περισσότερων κινήτρων στις επιχειρήσεις, για αύξηση της
κερδοφορίας τους (μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές, μείωση φορολογίας,
αυξημένες αποσβέσεις, κά), δεν συνοδεύονται με δεσμεύσεις για αύξηση
επενδύσεων και αύξηση θέσεων εργασίας και ΑΕΠ. Από την άλλη οι ξένες
επενδύσεις για χρόνια καρκινοβατούν σε χαμηλά επίπεδα. Κατά συνέπεια ο
στόχος αύξησης επενδύσεων και αύξησης του ΑΕΠ παραμένει ουσιαστικά
μετέωρος.!
Από την άλλη το «σχέδιο Πισσαρίδη» δεν συνδέεται με ένα «συνεκτικό
σχέδιο ανάπτυξης», με κλαδικές πολιτικές (κάθετες και οριζόντιες, δημιουργία
αλυσίδων αξίας, διακλαδικών και ενδοκλαδικών διασυνδέσεων, τομεακό και
περιφερειακό προγραμματισμό, περιβαλλοντική και ψηφιακή αναβάθμιση, κά),
που θα εξασφάλιζαν μια άριστη ισορροπία ανάμεσα στην «αυτάρκεια» και την
«εξωστρέφεια» που πρέπει να είναι στρατηγικός στόχος του σχεδίου. Για
παράδειγμα ποιοι κλάδοι της βιομηχανίας θα αναπτυχθούν και πως θα
συνδυάζεται το στοιχείο της «αυτάρκειας» και της υποκατάστασης εισαγωγών,
με το στοιχείο της «εξωστρέφειας» και της αύξησης των εξαγωγών, είναι
κρίσιμης σημασίας ζήτημα.
Ειδικότερα στον τομέα της μεταποίησης, η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα
της Ευρωζώνης που βρίσκεται σε τροχιά συνεχούς συρρίκνωσης. Μια
συνεκτική βιομηχανική στρατηγική θα πρέπει να στοχεύει στην τεχνολογική
αναβάθμιση της παραγωγής, στη διαφοροποίηση παραγωγικών κλάδων και
εξαγωγή προϊόντων αυξημένης προστιθεμένης αξίας, καθώς σε τεχνολογικές
αλλαγές φιλικές στο περιβάλλον. Το ίδιο ισχύει και για τον αγροτικοδιατροφικό
τομέα. Το αναπτυξιακό όραμα του «σχεδίου Πασσαρίδη», εξαντλείται σε
αποσπασματικές αναφορές και δράσεις που κυρίως καταγράφουν «ευσεβείς
πόθους», η προώθηση ωστόσο των οποίων επαφίενται κατά βάση στους
αυτόματους μηχανισμούς της αγοράς, που ασφαλώς δεν διασφαλίζουν την
επίτευξη τους.!
Σημείο 2 ο . Για ένα βιώσιμο και δίκαιο υπόδειγμα ανάπτυξης, χρειάζεται
ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης μισθών και λαϊκών εισοδημάτων, για
ενίσχυση της ζήτησης, τόνωση της παραγωγής, αύξηση της απασχόλησης,
αύξησης συνολικά του εισοδήματος και των αποταμιεύσεων. Η τόνωση της
ζήτησης είναι αυτή που θα ωθήσει σε αύξηση της παραγωγής και νέων
θέσεων εργασίας και τελικά του εισοδήματος (ΑΕΠ). Ταυτόχρονα απαιτούνται
αναδιανεμητικές πολιτικές, με μείωση φορολογίας των λαϊκών στρωμάτων,
αύξηση κοινωνικών δαπανών και διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών,
καθώς εκτεταμένο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων σε κοινωνικές και
τεχνο-οικονομικές υποδομές και σε σύγχρονα ψηφιακά δίκτυα (5G) κά.
Ιδιαίτερα αναγκαία κρίνεται η ενίσχυση του συστήματος κοινωνικής
προστασίας (ανεργίας, αναπηρίας, γήρατος, στέγασης, κά), ώστε να
αποτραπεί περαιτέρω υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης ευρύτερων
κοινωνικών ομάδων. Χαρακτηριστικό της υποβάθμισης τους, είναι ότι το 2018
η κατά κεφαλή δημόσια δαπάνη για κοινωνική προστασία αντιστοιχούσε στο
82% του επιπέδου του 2009.! Ειδικότερα το επίδομα ανεργίας, κάλυπτε το
2019 μόλις το 11% των ανέργων (δηλ. 9 στους 10 ανέργους δεν είχαν
στήριξη). Συνολικά το ποσοστό φτώχειας στην Ελλάδα το 2019 ήταν 42%, σε

3

σχέση με 17,1% Ισπανία, σε 18,9% Ιταλία, σε 28% Πορτογαλία κλπ. Με την
πανδημία και τις ασκούμενες πολιτικές, έχουμε προφανώς επιδείνωση της
κατάστασης.!
Σημείο 3 ο . Ένα άλυτο ως σήμερα πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας
είναι το τεράστιο χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό). Ειδικότερα σε ότι αφορά το
δημόσιο, παρ’ ότι προσωρινά έχουν πάψει να ισχύουν οι δεσμεύσεις του
«Συμφώνου Σταθερότητας» για πρωτογενή πλεονάσματα και εξυπηρέτηση
του χρέους, η επιτήρηση της Ελλάδας συνεχίζεται (στις 11/1/2021 μέσω
τηλεδιάσκεψης γίνεται η 9 η αξιολόγηση της χώρας από τους «θεσμούς») και
στον επόμενο χρόνο πρόκειται να επανέλθουν σε ισχύ οι δεσμεύσεις για τα
πλεονάσματα με ένα χρέος που έχει διογκωθεί (από 331 δις ή 180% του ΑΕΠ
στις αρχές 2020, σε 343 δις ή πάνω από 200% του ΑΕΠ τέλος 2021). Η
«έκθεση Πισσαρίδη» δεν αμφισβητεί τις δεσμεύσεις στο ευρωσύστημα, ούτε
και έχει καμιά πρόταση επίλυσης του χρέους. Είναι προφανές ότι η ανάγκη
επαναδιαπραγμάτευσης του, με στόχο τη βαθιά απομείωση του, παραμένει
βασική προτεραιότητα μιας εναλλακτικής πολιτικής βιώσιμης ανάπτυξης και
φερέγγυας εξόδου από την κρίση, όπως προτείνει η Αριστερά.!
Όσο για το ιδιωτικό χρέος (επιχειρήσεων και νοικοκυριών), με τις νέες
ρυθμίσεις λόγω πανδημίας διογκώνεται (σύνολο 240 δις = εφορίες/106 δις,
κόκκινα δάνεια/91,7 δις, ασφ.ταμεία/36 δις, ΔΕΚΟ/1,7 δις, ιδιωτ.προμηθ./4
δις). Η εκκαθάριση των κόκκινων δανείων, μέσω πλειστηριασμών ακόμα και
α’ κατοικίας, μπορεί προσωρινά να ανεστάλησαν, αλλά μόνο για ένα 6μηνο
(ως Ιούνιο 2021). Κατά συνέπεια το πρόβλημα παραμένει και γίνεται οξύτερο.
Η ανάγκη δημόσιου ελέγχου των τεσσάρων μεγάλων συστημικών τραπεζών,
τόσο για την εφαρμογή πολιτική «σεισάχθειας» (διαγραφής χρεών λαϊκών
νοικοκυριών), όσο και για τη στήριξη ενός αναπτυξιακού προγράμματος
ανόρθωσης της οικονομίας, αποτελεί ζωτική ανάγκη. Όμως η κυβέρνηση
ακόμα και την αύξηση του μετοχικού μεριδίου του ΤΧΣ στην Τράπεζα
Πειραιώς στο 63% (με μετατροπή χρεογράφων Cocos σε μετοχές), αντί να
οδηγήσει στην ανάληψη της διοίκηση της τράπεζας από το δημόσιο
προσανατολίζεται να πουλήσει τις μετοχές.!
Σημείο 4 ο . Το σχέδιο Πισσαρίδη, κάνει επίσης εκτεταμένες αναφορές
στο «ψηφιακό μετασχηματισμό» της ελληνικής οικονομίας, παραπέμποντας σε
πιο αναλυτικές αναφορές στη λεγόμενη «Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού
2021-2025». Πρόκειται για κρίσιμο ζήτημα που δεν μπορούμε να εξετάσουμε
αναλυτικά εδώ και θα περιοριστούμε μόνο σε ορισμένες επισημάνσεις. Αξίζει
κατ’ αρχάς να σημειώσουμε, ότι η συγκεκριμένη «Βίβλος» αναρτήθηκε προς
δημόσια διαβούλευση στο «Διαύγεια» για ελάχιστες ημέρες (από 3-17
Δεκέμβρη 2020) και η όλη διαβούλευση ήταν ένα ξερό ΝΑΙ ή ΟΧΙ σε κάθε ένα
από 448 έργα σε 17 κλάδους.!!
Όσο για το συγκεκριμένο πρόγραμμα, η «αχίλλειος πτέρνα» του είναι οι
περιορισμένοι πόροι για επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές. Συγκεκριμένα σε
όλη την πενταετή περίοδο 2021-25, τα κονδύλια που προβλέπεται να
διατεθούν εκτιμώνται γύρω στα 7 δις €, κυρίως από το λεγόμενο «Ταμείο
Ανάκαμψης», καθώς και από τα υφιστάμενα ευρωπαϊκά προγράμματα και το
ΠΔΕ. Είναι προφανές ότι οι πόροι για τον ψηφιακό μετασχηματισμό με
ορίζοντα 5ετίας, είναι πολύ ανεπαρκείς, ενώ παραμένουν ανοικτοί οι κίνδυνοι
για ποικίλα «μπλοκαρίσματα» στα κοινοτικά όργανα. Ήδη τα κονδύλια του

4

«Ταμείου Ανάκαμψης», η εκταμίευση τους δεν πρόκειται να αρχίσει πριν το
τέλος 2021. Άρα ήδη ένας χρόνος έχει χαθεί.!
Από την άλλη, παρά τις αλλεπάλληλες «κορώνες» για επιτάχυνση του
ψηφιακού μετασχηματισμού, κανένα ουσιαστικό προωθητικό μέτρο δεν
προβλέπεται (ούτε φθηνό Ίντερνετ, ούτε εντατικά προγράμματα κατάρτισης
των εργαζόμενων και της νεολαίας, ούτε προγράμματα «δια βίου μάθηση» για
όλο τον πληθυσμό, κλπ), ενώ στα εργασιακά ζητήματα (εργασιακές σχέσεις,
δικαιώματα, νέες θέσεις εργασίας, κά) βασιλεύει …«άκρα του τάφου σιωπή»,
παρ’ ότι στην πράξη βιώνουμε, σε συνθήκες πανδημίας covid-19, τις
παρενέργειες του καθεστώτος “τηλεργασίας” και “τηλεκπαίδευσης”.!
Επίσης στο «σχέδιο» δεν υπάρχει αναφορά για έλεγχο της ψηφιακής
αγοράς και δη της ασυδοσίας του ολιγοπωλίου ψηφιακών εταιριών στην
Ελλάδα (OTE/Cosmote, Vodafon, Wind), καθώς και τη δράση των γιγάντιων
αμερικάνικων ψηφιακών πολυεθνικών γιγάντων που ακούν στο ακρωνύμιο
G.A.F.A.M. (Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft).!! Η επιστροφή του
ΟΤΕ στο δημόσιο έλεγχο και η δραστική μείωση της φορολογίας, ιδιαίτερα στη
κινητή τηλεφωνία, αποτελούν αναγκαία βήματα, παράλληλα με τα μαζικά
προγράμματα κατάρτισης, για υπέρβαση του ψηφιακού αναλφαβητισμού και
επιτάχυνση διαδικασιών ψηφιακού μετασχηματισμού.
Σημείο 5 ο . Στον τομέα της παιδείας το «σχέδιο Πισσαρίδη» αποτελεί το
alter-ego της πολιτικής του υπουργείου Παιδείας και της Νίκης Κεραμέως.!
Ξεκινώντας με τη διαπίστωση: α) ότι ο αριθμός των απασχολούμενων στις
ηλικίες 20-24 ετών είναι μικρός σε σύγκριση με άλλες χώρες, β) ότι ο αριθμός
των μαθητών στα Γενικά Λύκεια είναι μεγάλος σε σχέση με αυτών στα ΕΠΑΛ
και στα ΙΕΚ, γ) το μεγάλο αριθμό φοιτητών στα ΑΕΙ, οι οποίοι κατά βάση
φιλοδοξούν να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι (πρώτος μύθος), καθώς και τις
μεγάλες ανεπάρκειες του δημόσιου συστήματος παιδείας (δεύτερος μύθος),
καταλήγουν σε επιλογές που οδηγούν στην αποδυνάμωση του δημόσιου
εκπαιδευτικού συστήματος, ενισχύουν τις τάσεις ιδιωτικοποίησης της
εκπαίδευσης, βάζουν φραγμούς στη μόρφωση των παιδιών από οικογένειες
χαμηλού εισοδήματος, επιδεινώνουν τις συνθήκες εργασίας εκπαιδευτικών και
καταλήγουν με τη δημιουργία ειδικού σώματος αστυνομίας στα Πανεπιστήμια
και την ενίσχυση των μηχανισμών καταστολής, πλήττοντας καίρια τη
δημοκρατία και την ελευθερία έκφρασης.!!
Ειδικότερα με την επαναφορά της «Τράπεζας Θεμάτων», εκτιμάται ότι
θα βάλει φραγμό σε 30.000 μαθητές να συνεχίσουν στο Λύκειο, ενώ με τις
περικοπές του αριθμού των εισακτέων στα ΑΕΙ κατά 20.000, θα περιορίσει έτη
περισσότερο την πρόσβασης νέων στην μόρφωση. Από την άλλη με την
εξίσωση των πτυχίων των ιδιωτικών κολλεγίων με τα πτυχία των δημόσιων
ΑΕΙ, αφήνει ανοικτό το δρόμο «δεύτερης ευκαιρίας» στα παιδιά των ευπόρων
οικογενειών. Παράλληλα οι προβλεπόμενες συγχωνεύσεις σχολείων και της
αύξησης του αριθμού των μαθητών στις σχολικές τάξεις, συνδυάζεται με την
αύξηση των ωρών διδασκαλίας των εκπαιδευτικών, προκειμένου να μειωθούν
οι δαπάνες για την εκπαίδευση.!
Από την άλλη καλλιεργούνται μεγάλες προσδοκίες από την ίδρυση
τμημάτων στα ΑΕΙ με ξένους φοιτητές και δίδακτρα (ως 100.000 φοιτητές
μέχρι το 2030), ενώ για την καλύτερη σύνδεση των ΑΕΙ με τις επιχειρήσεις,

5

προτείνεται ουσιαστικά η επαναδημιουργία ΤΕΙ με τη μορφή «Πανεπιστημίων
Εφαρμογών και οι Σχολές Εφαρμογών», τα οποία θα προσφέρουν τριετή
προγράμματα σπουδών, με υποχρεωτική παρακολούθηση πρακτικής
άσκησης στο χώρο εργασίας και σε στενή συνεργασία με τις επιχειρήσεις.
Στην ουσία μετατρέπονται σε κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης και
φορτώνονται δαπάνες στο «δημόσιο ταμείο» αντί στις επιχειρήσεις.!
Όπως σημειώσαμε ήδη, στόχος του «σχεδίου Πασσαρίδη» είναι να
εκτρέψει πρόωρα μεγάλο μέρος των αποφοίτων του Γυμνασίου στην τεχνική
επαγγελματική εκπαίδευση, βάζοντας φραγμούς στην ευρύτερη μόρφωση
τους και μέσω του θεσμού της Μαθητείας, προσφέροντας παράλληλα φτηνή
εργατική δύναμη στην εργοδοσία, αφού οι μαθητευόμενοι θα εργάζονται
κανονικά, αλλά θα είναι απλήρωτοι με πρόσχημα τη «Μαθητεία».
Το ζήτημα της επαγγελματικής κατάρτισης, ιδιαίτερα στις ψηφιακές
εφαρμογές, παίζει κρίσιμο ρόλο στην όλη διαδικασία ψηφιοποίησης και οι
επιχειρήσεις πρέπει να αναλάβουν μεγάλο βάρος καλύπτοντας τις ειδικότερες
ανάγκες τους. Ωστόσο μόνο 14% των ελλήνων εργαζόμενων συμμετέχουν σε
προγράμματα κατάρτισης και ανάπτυξης δεξιοτήτων των επιχειρήσεων τους,
σε σχέση με το 24% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Ασφαλώς η
δημόσια τεχνική επαγγελματική κατάρτιση και η πιστοποίηση της, χρειάζεται
να μπει σε σύγχρονη βάση, να αυξηθούν οι δαπάνες για την ανάπτυξη της και
να γίνει άμεση σύνδεση με το μηχανισμό διάγνωσης των αναγκών στης
αγοράς εργασίας.
Σημείο 6 ο . Το «σχέδιο Πισσαρίδη» κάνει εκτεταμένη αναφορά στον
τομέα της Υγείας. Θα μπορούσε μάλιστα κάποιος να ισχυριστεί ότι ενώ κάνει
σωστές διαπιστώσεις και έχει πολλές θετικές προτάσεις, ταυτόχρονα έχει ένα
μεγάλο έλλειμμα. Δεν προτείνει αύξηση των δαπανών για το δημόσιο σύστημα
υγείας.!! Αντίθετα έμμεσα πλην σαφώς, «κλείνει το μάτι» στον ιδιωτικό τομέα
προτείνοντας τη συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού, με συμβάσεις προσφοράς
υπηρεσιών από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα.! Δεν είναι τυχαίο που οι
δαπάνες για την υγεία στον κρατικό προϋπολογισμό 2021 εν μέσω πανδημίας
μειώνονται κατά 572 εκατ. €. Επίσης δεν θεωρούμε τυχαίο ότι στους πρώτους
15 διακυβέρνησης της ΝΔ (Ιούν’19-Σεμπ’20), το μόνιμο προσωπικό στο
Υπ.Υγείας μειώθηκε κατά 2.252 άτομα, ενώ από την άλλη οι μόνιμοι
υπάλληλοι του Υπ.Προστασίας του Πολίτη, αυξήθηκαν κατά 7.260 άτομα.!!
Βέβαια η φθίνουσα πορεία του δημόσιου συστήματος υγείας ξεκίνησε
με την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, με αποτέλεσμα η δημόσια δαπάνη
να υποχωρήσει στο 4,5% του ΑΕΠ έναντι 7,9% του μέσου όρου στην ΕΕ, ενώ
η δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας στην Ελλάδα, μεταξύ 2009 και 2018
υποχώρησε κατά 43,9% και διαμορφώθηκε στα 779 €.! Η Ελλάδα έχει επίσης
το χαμηλότερο ποσοστό δαπανών για Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (μόλις
το 25%), σε σχέση με το μέσο όρο της ΕΕ (35%). Επίσης, δαπανά ελάχιστους
πόρους για προληπτική φροντίδα (μόλις 20 € ανά άτομο, έναντι 89 € που είναι
ο μέσος όρος της ΕΕ) και τη μεγαλύτερη έλλειψη γενικών-οικογενειακών
γιατρών (1 στους 16 γιατρούς στην Ελλάδα είναι ειδικός γενικός γιατρός).
Τόσο λόγω πανδημίας, όσο και των γενικότερων αναγκών, αυτό που
χρειάζεται άμεσα είναι η ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας με ιατρικό
κυρίως προσωπικό, η ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ)

6

με τη δημιουργία αλυσίδας «κέντρων υγείας» στις μεγάλες πόλεις και στις
περιφέρειες, ο εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση των δημόσιων νοσοκομείων,
η δημιουργία δημόσιου φορέα παραγωγής και εμπορίας φαρμακευτικού
υλικού, μέτρα στήριξης του υγειονομικού προσωπικού που οι «στρατιώτες της
πρώτης γραμμής» στη μάχη κατά του covid-19, κά.
Πάνω απ’ όλα σε συνθήκες πανδημίας, πρέπει να εξασφαλιστεί το
ταχύτερο, η προμήθεια των αναγκαίων εμβολίων και από άλλες χώρες και όχι
αποκλειστικά μέσω των δεσμεύσεων που επιβάλλει η ΕΕ χάριν γερμανικών
εταιριών, όταν μάλιστα η ίδια η Γερμανία θεωρεί ότι «έχει το ελεύθερο» να
προμηθεύεται εμβόλια με διμερείς συμφωνίες από πολλαπλές πηγές. Είναι
μάλιστα απαράδεκτη και εν πολλοίς αήθης η συμπεριφορά των γερμανών
ιθυνόντων, να παρακρατούν εμβόλια που σύμφωνα με το σχεδιασμό ήταν για
άλλες χώρες (πχ. Ελλάδα), επαναλαμβάνοντας πρακτικές που εφάρμοσαν
στην αρχή της πανδημίας όταν δέματα με μάσκες από Κίνα με προορισμό
άλλες χώρες παρακρατήθηκαν από τις γερμανικές τελωνιακές αρχές για τις
ανάγκες της Γερμανίας.!! Όσο για την αντιμετώπιση της πανδημίας, πέρα από
τα εμβόλια χρειάζεται συστηματική και ιχνηλασιμότητα του πληθυσμού με
«γρήγορα» και «μοριακά τεστ» δημοσία δαπάνη και ουσιαστική στήριξη του
δημόσιου συστήματος υγείας. Ο έγκαιρος εμβολιασμός του πληθυσμού σώζει
ζωές, ενώ η ολιγωρία και υποταγή σε ανεδαφικές και ιδιοτελείς δεσμεύσεις
του ευρωσυστήματος, οδηγεί σε απώλεια ανθρώπινων ζωών.!
Σημείο 7 ο . Η επεξεργασία και εφαρμογή ενός οικονομικού σχεδίου με
ορίζοντα 10ετίας, προϋποθέτει τουλάχιστον την ουσιαστική ενημέρωση του
ελληνικού λαού και τη θεσμική συναπόφαση προώθησης των στόχων του,
μέσα από θεσμούς λαϊκής συμμετοχής, άμεσης και αντιπροσωπευτικής
δημοκρατίας. Πρόκειται για ουσιαστικό ζήτημα πολιτικής και οικονομικής
δημοκρατίας. Το «σχέδιο Πισσαρίδη» παρ’ ότι θεωρείται ότι έχει άτυπο και
συμβουλευτικό χαρακτήρα, στην ουσία σηματοδοτεί τις κατευθύνσεις της
κυβερνητικής πολιτικής, τις οποίες βήμα-βήμα προωθεί εν αγνοία ουσιαστικά
του ελληνικού λαού.! Όπως έχει ήδη διαφανεί οι στόχοι του δεν υπηρετούν τη
μεγάλη πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας και κυρίως τους μισθωτούς, τους
αγρότες, επαγγελματίες, μικροεπιχειρηματίες, αυτοαπασχολούμενους και
λαϊκά στρώματα, αλλά μόνο μια μικρή μειοψηφία μεγάλων επιχειρήσεων και
εισοδηματιών, καθώς και υψηλά αμοιβώμενων στελεχών του ιδιωτικού και
δημόσιου τομέα.
Η αντίθεση των εργαζόμενων και των λαϊκών στρωμάτων απέναντι σε
αυτήν την πολιτική ήδη εκφράζεται με διάφορους τρόπους. Χρειάζεται όμως
να πάρει μεγαλύτερο βάθος και πλάτος με τη δημιουργία ενός ευρύτερου
πολιτικού μετώπου που θα αλλάξει τους πολιτικούς συσχετισμούς και θα
αναδείξει μια γνήσια λαϊκή κυβέρνηση, που θα εφαρμόσει ένα πρόγραμμα
παραγωγικής ανόρθωσης, εξασφάλισης απασχόλησης και ικανοποιητικού
εισοδήματος και πάνω απ’ όλα θα ανοίξει ελπιδοφόρους δρόμους στη νέα
γενιά.
(*) Το κείμενο αποτελεί βασικά σημεία της εισήγησης, στην διαδικτυακή εκδήλωση της
ΛΑΕ με θέμα: «Το νεοφιλελεύθερο σχέδιο Πισσαρίδη και η απάντηση της Αριστεράς», που
έγινε τη Δευτέρα 11/1/2021, στις 7-9 μμ. Η ζωντανή συζήτηση είναι αναρτημένη στο Youtube
& Facebook.

7

Σύντομη Προσθήκη, με βάση τα ερωτήματα που υπήρξαν στη
διαδικτυακή συζήτηση.
Η «έκθεση Πισσαρίδη» έχει αναφορές σε ένα μεγάλος εύρος θεμάτων,
όπως «Δημόσια Διοίκηση», «Δικαιοσύνη», «Φορολογία», «Ασφαλιστικό»,
«Χωροταξία», «Κλιματική αλλαγή», «Ενέργεια», «Μεταφορές», «Τουρισμός»,
κλπ, που δεν μπορούν να καλυφθούν στο παρόν σύντομο σημείωμα. Το
κρίσιμο είναι να κατανοηθεί ότι όλες οι σχετικές αναφορές, διαπνέονται από
την ίδια νεοφιλελεύθερη «λογική», που αποτελούν το «ευαγγέλιο» για την
κυβερνητική πολιτική.! Κατά συνέπεια ιδιαίτερη σημασία έχει να δούμε πως
μπορεί να αποτραπεί η προώθηση των αντιλαϊκών επιλογών και ποια είναι η
εναλλακτική πρόταση της Αριστεράς. Σε αυτό κυρίως το ζήτημα εστιάστηκαν
πολλές ερωτήσεις της διαδικτυακής συζήτησης. Και σε αυτό θα απαντήσω.!
Οι αντιστάσεις στα προωθούμενα μέτρα, εκδηλώνονται στις ιδιόμορφες
συνθήκες της πανδημίας και αντιμετωπίζουν πρόσθετες δυσκολίες. Ωστόσο
τόσο ο αγώνας των υγειονομικών για τη στήριξη του δημόσιου συστήματος
Υγείας, όσο των εκπαιδευτικών με αφορμή την «τηλεκπαίδευση», καθώς και
των εργαζόμενων σε διάφορους κλάδους, για στήριξη του εισοδήματος και της
απασχόλησης, είναι εμφανής και πρέπει να οργανωθούν καλύτερα και να
αποκτήσουν μεγαλύτερη μαζικότητα, προσαρμόζοντας τις μορφές πάλης στις
νέες συνθήκες. Η αναζήτηση τρόπων συντονισμού των αγώνων και κοινής
δράσης των αριστερών δυνάμεων στο κοινωνικό πεδίο, έχει ζωτική σημασία
και αποτελεί το αφετηριακό βήμα για την προώθηση του συντονισμού σε
πολιτικό επίπεδο, με προοπτική τη δημιουργία ενός ευρύτερου «μετώπου
δυνάμεων», που θα αμφισβητήσει εφ’ όλης της ύλης την κυβερνητική πολιτική
και θα αναδείξει μια φιλολαϊκή κυβέρνηση στις μελλοντικές εκλογές.
Το «εναλλακτικό πρόγραμμα» που θα εφαρμόσει μια τέτοια κυβέρνηση
θα κινείται στον αντίποδα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και ανάλογα με τη
δύναμη του λαϊκού κινήματος και την ενεργητική στήριξη της πλειοψηφίας του
λαού, θα προχωρήσει σε ριζοσπαστικές αλλαγές που έχουν ήδη διακηρυχθεί
από τις δυνάμεις τις ριζοσπαστικής Αριστεράς, έχοντας ως ορίζοντα τη
σοσιαλιστική προοπτική. Ασφαλώς οι διεθνείς σχέσεις και πρώτα απ’ όλα οι
δεσμεύσεις στα πλαίσια της ΕΕ, οι σχέσεις με ΝΑΤΟ, οι διαφορές με την
Τουρκίας κλπ, θα παίξουν κρίσιμο ρόλο στην προώθηση του εναλλακτικού
προγράμματος. Ωστόσο σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαία η ανάκτηση του
εθνικού ελέγχου των βασικών μοχλών οικονομικής πολιτικής (νομισματικής,
δημοσιονομικής, εισοδηματικής, αναπτυξιακής, κλπ) και ο προσανατολισμό
τους σε φιλολαϊκή κατεύθυνση, καθώς και η προώθηση της αμοιβαία
επωφελούς συνεργασίας με όλες τις χώρες. Το γεγονός ότι έχουν προσωρινά
ανασταλεί – λόγω κρίσης πανδημίας – οι σημαντικότερες δεσμεύσεις της
Ευρωζώνης, διευκολύνει τη συνειδητοποίηση της ανάγκης γενικότερης
αποδέσμευσης από το «ευρω-σύστημα» και την ανάπτυξη σχέσεων
διακυβερνητικής συνεργασίας στη βάση της ισότιμης συνεργασίας προς πάσα
κατεύθυνση. Οι ρυθμοί των αλλαγών αναπόφευκτα συνδέονται με τον
πολιτικό και κοινωνικό συσχετισμό δυνάμεων στο εσωτερικό της χώρας και
στο διεθνή περίγυρο.!

Γιάννης Τόλιος, διδάκτωρ Οικονομικών, συντονιστή ερευνητικού κέντρου ΜΑΧΩΜΕ
https://ytoliosblog.wordpress.com