Του Κώστα Παπουλή

Πριν 17 ακριβώς χρόνια, 1η Ιανουαρίου του 2002, ο Κ. Σημίτης, ο –αρχιτέκτονας της ελληνικής τραγωδίας-, έβγαζε με πανηγυρικό τρόπο από ένα ΑΤΜ, τα πρώτα «ελληνικά» ευρώ. Η «ισχυρή» Ελλάδα έμπαινε στην ένωση των «ισχυρών». Συγχρόνως, όλο το δημόσιο χρέος μετατράπηκε την παραμονή εκείνης της πρωτοχρονιάς, από δραχμές σε ευρώ. Αλλά, το «θέμα» του χρέους, ήταν στα «ψιλά» γράμματα για τους οικονομολογούντες της «χρυσής» εποχής.

Λίγο αργότερα, το 2003, το ΔΝΤ βάραγε το καμπανάκι και «προειδοποίησε» την κυβέρνηση. Η απώλεια ανταγωνιστικότητας, λόγω της αύξησης της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας που είχε υποστεί η Ελλάδα από την ένταξή της στην ευρωπαϊκή νομισματική ένωση ήταν δραματική. Άρα για να αντέξει η ελληνική οικονομία στο ευρώ, απαιτούνταν άμεσα διαρθρωτικά μέτρα και ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής πειθαρχίας και μείωσης των μισθών, ώστε να επιτευχθεί επείγουσα εσωτερική υποτίμηση. Η κυβέρνηση Σημίτη έπρεπε να πάρει σκληρά μέτρα εσωτερικής υποτίμησης και να οδηγήσει την χώρα σε βαθιά ύφεση για να ισορροπήσει στο κοινό νόμισμα. Όμως, τότε, ήμασταν μπροστά στο «πάρτι» των Ολυμπιακών αγώνων. Εξάλλου, πώς μετά τους πανηγυρισμούς της έλευσης του ευρώ να περάσεις σε άγρια λιτότητα; Να κτυπήσεις άγρια τους μισθούς; Και με ποιόν κοινωνικό συσχετισμό; Ο απόηχος των κινητοποιήσεων για το ασφαλιστικό του Γιαννίτση, δεν επέτρεπε καν την σκέψη. Έτσι, ο αρχιτέκτονας της καταστροφής, έκανε το «κορόιδο» και παρέδωσε, στην κυβέρνηση Καραμανλή. Ούτε η κυβέρνηση αυτή όμως, μπορούσε να βάλει την χώρα, σε τροχιά προσαρμογής στο ευρώ. Είτε λόγω απίθανου πολιτικού κόστους, (υπέστη άλλωστε συντριπτική ήττα σε άλλο μικρότερης σημασίας ζήτημα, με το άρθρο 16) είτε και λόγω επιθυμητής «άγνοιας». Είτε μάλλον, λόγω συνδυασμού και των δύο. Άλλωστε εκείνη την περίοδο και η αριστερά όλων των αποχρώσεων (με ελάχιστες εξαιρέσεις προσώπων) πιάστηκε με τις πυτζάμες. Είναι αλήθεια ότι ο Καραμανλής, λίγο πριν τις εκλογές, κάτι ψέλλισε, αλλά από το να πιεί από το πικρό ποτήρι του Δ.Ν.Τ., προτίμησε την «έξοδο» σε κάποια ταβέρνα με κεφτεδάκια στην Ραφήνα.

Όταν η κρίση ξεκίνησε στις ΗΠΑ, ο τότε υπουργός οικονομικών κ. Αλογοσκούφης, διαλαλούσε στη βουλή, ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν είναι εκτεθειμένες και η Ελλάδα ήταν θωρακισμένη. Όμως η κρίση στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, είχε ως αιτία την αδυναμία τους να έχουν κοινό νόμισμα με την Γερμανία. Η Ελλάδα χωρίς την δυνατότητα εξωτερικής υποτίμησης κατέρρεε παραγωγικά, δημιουργώντας ένα απίθανο εξωτερικό εμπορικό έλλειμμα που καλύπτονταν με εξωτερικό δανεισμό. Οι αγορές που δεν είναι τυφλές είδαν την πραγματικότητα και με την αγαστή βοήθεια του Γ. Παπανδρέου, την έστειλαν στο Δ.Ν.Τ και στην αγκαλιά της τρόικας. Η προσαρμογή στο ευρώ θα ήταν βίαιη μέσω της αιτιολογίας της χρεοκοπίας που το ίδιο επέφερε και τελικά μέσω της παράδοσης κάθε έννοιας Λαϊκής Κυριαρχίας. Στο τέλος ο Τσίπρας, ως εντολοδόχος του ξένου παράγοντα, ποδοπάτησε και το δημοψήφισμα, ευτελίζοντας, την μεγαλύτερη στιγμή λαϊκής βούλησης για την ελληνική δημοκρατία.

Ο Σημίτης από αρχιτέκτονας της καταστροφής, άρχισε να γίνεται και ο προφήτης της. Σαν να ξέχασε τα περί «ισχυρής» Ελλάδας, λες και έπαθε αμνησία, και έτσι, το 2008 δημοσιεύει ένα βιβλίο, με τίτλο «η κρίση». Παραμονές της πρωτοχρονιάς (Δεκέμβριο) του 2009 λέει στη βουλή, αυτά που η κυβέρνησή του ήξερε μέσω της έκθεσης του Δ.Ν.Τ. (τουλάχιστον) από τον Ιούνιο του 2003: «Αποτελεί κοινό μυστικό στους κύκλους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι η Ελλάδα δεν προσαρμόζεται στις επιταγές της ΟΝΕ και ότι επίσης οι όποιες νουθεσίες και επιτηρήσεις δεν αρκούν. …Η Ελλάδα, πιστεύουν, καλό θα ήταν να αναγκαστεί να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να εξασφαλίσει τον απαραίτητο δανεισμό, ώστε η παρακολούθηση της ελληνικής οικονομίας…….».

«Προχθές», «ξαναχτύπησε», μέσα από την συνέντευξη στο Βήμα της Κυριακής, λέγοντας πάλι το προφανές: «Στην Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείται βέβαιο ότι η Ελλάδα μετά το 2018 θα προσφύγει γρήγορα στον δανεισμό από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας…..»

Το φάντασμα της Δραχμής πλανιέται πάλι πάνω από την Ελλάδα καθώς οδεύουμε προς το 4ο μνημόνιο. Παρά την σκληρή λιτότητα, την μετανάστευση, την γενικευμένη αποψίλωση της χώρας, όλα αποδεικνύουν, ότι η ελληνική οικονομία δεν χωράει στην οικογένεια της ΟΝΕ, αδυνατεί με άλλα λόγια, να προσαρμοστεί στο ευρώ.

Στη θέση του Αλογοσκούφη και της κυβέρνησης Καραμανλή είναι σήμερα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Τώρα, είναι αυτοί που δηλώνουν ότι η Ελλάδα είναι «θωρακισμένη» με τα μαξιλαράκια της, και κυβερνούν με το μεγάλο ανέκδοτο, της εξόδου από τα μνημόνια. Η ιστορία επαναλαμβάνεται ως τραγωδία για τον λαό και ως φάρσα για την κυβέρνηση Τσίπρα.

Η πικρή αλήθεια είναι, ότι η παραγωγική ικανότητα της χώρας και κυρίως η αναιμική παρουσία βιομηχανίας–μεταποίησης δεν της επιτρέπει την παραμονή στον σκληρό πυρήνα της Ε.Ε.. Η ΟΝΕ αποδιοργάνωσε και διάλυσε την ήδη λαβωμένη από την συμμετοχή στην κοινή αγορά (και πιο πριν στην τελωνειακή ένωση) ελληνική οικονομία.

Η «χρυσή» εποχή του ευρώ, ( έως το 2007) όπου ο δανεισμός (ιδιωτικός και δημόσιος) ήταν «φτηνός» και «άφθονος» αποτελεί παρένθεση και αντινομία στον «Γολγοθά» της προσαρμογής στο ευρώ. Τότε η Ελλάδα (για να θυμόμαστε, μια που την πολιτική ημι-ελίτ του τόπου είναι ίδιον να την δέρνει η αμνησία) δανειζόταν με σχεδόν μηδενικά πραγματικά επιτόκια, μια που ο πληθωρισμός ήταν μεγάλος και περίπου ίσος με το ονομαστικό επιτόκιο δανεισμού του δημόσιου χρέους. Το ίδιο μηδενική ήταν και η διαφορά των επιτοκίων ανάμεσα στα γερμανικά και ελληνικά δεκαετή ομόλογα. Πάρο όλα αυτά τα «μαγικά» χρεοκοπήσαμε…..

Σήμερα ο πληθωρισμός είναι αναιμικός, τα πραγματικά επιτόκια είναι μεγάλα (3%-4%), και θα μεγεθυνθούν περισσότερο λόγω αλλαγής πολιτικής της Ε.Κ.Τ. , το ίδιο και η διαφορά από τα γερμανικά ομόλογα (>4%, η 400 και πλέον μονάδες βάσης), ενώ η ανάπτυξη (που τότε τροφοδοτούνταν κατά το μεγαλύτερο μέρος της από τον εξωτερικό δανεισμό, τώρα αιμορραγεί από τα πλεονάσματα ) θα κινηθεί τα επόμενα χρόνια στο «μισό» της «χρυσής» εποχής (στο υπεραισιόδοξο κατά την γνώμη μας σενάριο). Η Ελλάδα βυθίζεται κάτω από την τριπλή λαβίδα: Χρέους, Ευρωζώνης-Κοινής αγοράς, Υποχρεωτικής Λιτότητας, στην πιο βαθιά και παρατεταμένη κρίση που έχει γνωρίσει ποτέ ανεπτυγμένη ή μέσης κεφαλαιοκρατικής ανάπτυξης χώρα μεταπολεμικά. Εντός της Ε.Ε. έχει μετατραπεί-λόγω των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων που δαπανούνται για το χρέος- σε δότρια χώρα. Για πρώτη φορά μια αδύναμη περιφερειακή χώρα πληρώνει αδρά για την συμμετοχή της στην Ε.Ε..

Υπό τις παρούσες συνθήκες το 4ο, το 5ο,το 6ο, μνημόνιο είναι μπροστά μας. Το ίδιο όμως και το φάντασμα της δραχμής. Το παραμύθι της εξόδου από τα μνημόνια θα τελειώσει άτσαλα και αυτό μέσα στο 2019. Οι όποιες ψευδαισθήσεις θα εξατμιστούν, και η συζήτηση για την Δραχμή αντικειμενικά θα επανέλθει. Το πόσο σύντομα, θα ξαναλειτουργήσει ο Χολαργός και η Ελλάδα θα ανακτήσει τα μέσα οικονομικής πολιτικής για να βγει από την κρίση βγαίνοντας και πρώτη από τις ευρωπαϊκές χώρες, από την συνθήκη του Μάαστριχτ, με ενισχυμένες τις δυνάμεις της εργασίας και της δημοκρατίας εναπόκειται κύρια στον λαϊκό παράγοντα και σε «άλλα» που δεν είναι αντικείμενο του παρόντος άρθρου. Το βέβαιον είναι, ότι η επιστροφή στη ΔΡΑΧΜΗ έχει επιταχυνόμενη δυναμική και το τέλος του ελληνικού ευρώ γίνεται όλο και πιο πιθανό, λόγω των αντικειμενικών οικονομικών συνθηκών.