Γιάννης Τόλιος, Δρ. Οικονομικών -ερευνητής

Ο Κρατικός Προϋπολογισμός 2026, συμπυκνώνει σε μεγάλο βαθμό τα αποτελέσματα της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης της ΝΔ για το έτος που φεύγει και για το έτος που έρχεται! Ο νέος Προϋπολογισμός, κινείται στο …«ίδιο μήκος κύματος» αντιλαϊκότητας με τους προηγούμενους μετά το 2019. Στο ίδιο μοτίβο κινούνται και οι προσπάθειες εξωραϊσμού του από κυβερνητικούς εκπροσώπους και φιλοκυβερνητικά media!

«Φοροαπαλλαγές»… με αύξηση της φορολογίας!

Το 2026 τα συνολικά φορολογικά έσοδα αυξάνονται σε 73,6 δις, από 71,1 δις € το 2025. Το μεγαλύτερο μέρος (40,8 δις) θα είναι έμμεσοι φόροι. Ειδικά από ΦΠΑ αυξάνεται από 27,6 δις σε 29,3 δις €. Συνολικά στο διάστημα 2021-2025 είχαμε αύξηση εσόδων από ΦΠΑ 68%! Από την άλλη οι φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων το 2026 προβλέπεται να κινηθούν περίπου στα ίδια επίπεδα με το 2025 (15,8 δις), ενώ στο διάστημα 2021-2025 είχαν αυξηθεί κατά 55,4%. Κατά συνέπεια οι ανακοινώσεις εντυπωσιασμού, ότι οι μισθοί στο διάστημα 2019-2026 αυξήθηκαν κατά 32% και ο κατώτατος κατά 40%, γίνονται καθαρά για λόγους εντυπωσιασμού, αποσιωπώντας τους άλλους σχετικούς οικονομικούς δείκτες.

Από την αύξηση συνολικά των φορολογικών εσόδων, θα προκύψει για ένα ακόμα χρόνο πρωτογενές πλεόνασμα «φτωχοποίησης», ύψους 7,2 δις €, ενώ οι οριακές αλλαγές στη φορολογική κλίμακα, πιθανόν να μειώσει οριακά τη φορολογία το 2026 στα χαμηλά-μεσαία εισοδήματα ως 20.000 € (… περίπου μισό € την ημέρα), χωρίς βέβαια να αντισταθμίζει τη μεγάλη αύξηση των έμμεσων φόρων. Κατά συνέπεια, η αγοραστική δύναμη των λαϊκών στρωμάτων, ιδιαίτερα των μισθωτών και συνταξιούχων, λόγω χαμηλών αυξήσεων και της ακρίβειας, δεν βελτιώνεται. Για αυτό και το 2026 η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπεται να αυξηθεί μόλις 1,7% σε σχέση με αύξηση 2,4% το 2025!

Όσο για τη φορολογία των «εχόντων και κατεχόντων», εξακολουθεί να αποτελεί μικρό μέρος των συνολικών εσόδων (γύρω το 11%). Ειδικότερα σε σχέση με τη φορολογία φυσικών προσώπων (η οποία προβλέπεται σε 15,8 δις το 2026), των νομικών προσώπων (ΑΕ, ΕΠΕ, κλπ), προβλέπεται σε 8,5 δις (σχεδόν το 50% των φυσικών προσώπων). Εδώ έχουμε παράλληλα και τη μεγάλη διαρροή εσόδων από τη «νόμιμη» φοροδιαφυγή (φορολογικά προνόμια και κίνητρα), καθώς και το «μεγάλο φαγοπότι» της παράνομης φοροδιαφυγής με off-shore (εξω-εγχώριες) εταιρίες, «φορολογικούς παραδείσους» για θυγατρικές πολυεθνικών ομίλων και ουσιαστική «φορολογική ασυλία» του εφοπλιστικού κεφαλαίου!

Κρατικές δαπάνες …η άλλη όψη του νομίσματος!

Στο άλλο σκέλος του Κρατικού Προϋπολογισμού – στις κρατικές δαπάνες – έχουμε ουσιαστικά ίδια πολιτική, με «ψαλίδισμα» κοινωνικών δαπανών, αύξηση στρατιωτικών και … πολλές «προσευχές» για αύξηση αναπτυξιακών! Ειδικότερα, στο διάστημα 2022-2026, μια σειρά επιδόματα κοινωνικού χαρακτήρα, έχουν υποστεί συνολικά μείωση (οικογενειακά -47%, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα -38%, στεγαστικό -27%, επιδόματα πρόνοιας/ΟΠΕΚΑ -21%, κλπ). Από την άλλη το κονδύλι για τις αποδοχές των εργαζόμενων δημοσίου, προβλέπεται οριακή αύξηση (από 15,3 δις σε 15,5 δις το 2026).

Όσο για τις αναπτυξιακές (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων/ΠΔΕ), το 2026 προβλέπονται 9,5 δις και άλλα 7,1 δις με συγχρηματοδότηση από το «Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» (ΤΑΑ). Ωστόσο είναι αμφίβολο αν αντληθούν όλα λόγω γραφειοκρατικών και άλλων αδυναμιών απορρόφησης τους. Να σημειωθεί ότι οι εξαγγελίες επενδύσεων τα προηγούμενα χρόνια, έχουν μείνει πίσω από τις προβλέψεις (2023 εκτίμηση αύξησης 15,5% τελικά 6,6%, 2024 εκτίμηση 15,1% αλλά τελικά 4,5%, 2025 α’εξάμηνο εκτίμηση αύξησης 8,4% και τελικά 2,1%). Κατά συνέπεια το κρίσιμο ζήτημα των δημοσίων επενδύσεων, από το οποίο μαζί με την ιδιωτική κατανάλωση, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η αύξηση της απασχόλησης και του ΑΕΠ, δεν δίνει αισιοδοξία για αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,4% το 2026, σε σχέση με εκτιμώμενη αύξηση 2,2% το 2025 και τελική αύξηση 2,1% το 2024.

Σημαντικά κονδύλια τα τελευταία χρόνια, κατευθύνονται σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς, τα οποία σε μεγάλο βαθμό συνδέονται με τα σχέδια «επανεξοπλισμού» της ΕΕ (Re-Arm Europe). Ειδικότερα οι δαπάνες του Υπ. Άμυνας το 2026 προβλέπονται σε 7,1 δις €, σε σχέση με 6,5 δις το 2025 και 6,1 το 2024. Αντίθετα οι δαπάνες του Υπ. Παιδείας προβλέπονται σε 6,7 δις σε σχέση με 6,8 δις το 2025, του Υπ. Υγείας σε 7,8 δις σε σχέση με 7,6 το 2025, του Υπ. Πολιτισμού στα ίδια επίπεδο (653 εκατ. €), του Υπ. Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης 19,1 δις σε σχέση με 18,6 δις, κλπ. Όσον αφορά τις μεταβιβάσεις στους ΟΤΑ α’ βαθμού, παραμένουν σχεδόν στα ίδια επίπεδα (2,7 δις €), ενώ στους ΟΤΑ β’ βαθμού οριακή αύξηση μόλις 43 εκατ. € (από 766 εκατ. σε 809 εκατ.) Τέλος σημαντικό μέρος των δαπανών κατευθύνεται στην εξυπηρέτηση των τόκων και χρεολυσίων του δημοσίου χρέους. Το συνολικό ύψος του το 2026 προβλέπεται σε 260 δις €, σε σχέση με 224.6 δις το 2024. Ωστόσο σε ποσοστό του ΑΕΠ, το χρέος έχει μειωθεί, αν λάβουμε υπ’ όψιν την πληθωριστική αύξηση διαχρονικά του ΑΕΠ το οποίο σε ποσοστό προβλέπεται το 2026 σε 138,2% σε σχέση με 164,3% το 2024 (…το μόνο θα λέγαμε «θετικό» από την αύξηση του πληθωρισμού)! Ωστόσο τα τοκοχρεολύσια κάθε χρόνο είναι δυσβάστακτα και αυτό θα κρατήσει περίπου, σύμφωνα με τις Μνημονιακές δεσμεύσεις ως το 2032 όπου οι απαιτήσεις κορυφώνονται! Το 2025 οι συνολικές δαπάνες εξυπηρέτησης εκτιμώνται σε 20,5 δις (χρεολύσια 12,8 δις € και τόκοι 7,9 δις).

Η εναλλακτική λύση …με προϋποθέσεις!

Η δημοσιονομική πολιτική αποτελεί βασική πτυχή της γενικότερης οικονομικής πολιτικής. Η διατύπωση μιας εναλλακτικής πρότασης προς μια ελπιδοφόρα προοπτική, υπέρ των μισθωτών, συνταξιούχων, αυτοαπασχολούμενων, ΕΒΕ, της νέας γενιάς και συνολικά του ελληνικού λαού, αποτελεί τη μόνη διέξοδο για ανάσχεση της συντελούμενης οικονομικής-αναπτυξιακής και κοινωνικής παρακμής, από μια ανάλογη κυβέρνηση που θα την εφαρμόσει. Κρίσιμο ζήτημα είναι η εξασφάλιση φερέγγυων όρων συσπείρωσης και κοινής δράσης των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που μπορούν και θέλουν να προωθήσουν μια τέτοια εναλλακτική πολιτική, οικονομικής και λαϊκής κυριαρχίας, ενίσχυσης του εισοδήματος των εργαζόμενων, αύξησης των κοινωνικών δαπανών (υγείας-παιδείας-πρόνοιας, κ.ά.), μαζί και των αναπτυξιακών, για αύξηση των θέσεων εργασίας, μείωσης της ανεργίας, απεξάρτησης από τα αμερικανο-ευρω-νατοϊκά δεσμά και φιλειρηνική πολιτική ισότιμης και αμοιβαία επωφελούς οικονομικής συνεργασίας με όλες τις χώρες του πλανήτη.