Των Σάββα Γ. Ρομπόλη, Βασίλειου Γ. Μπέτση*

Σοβαρό προβληματισμό θα πρέπει να προκαλεί η πρόσφατη έκθεση της Bank of America η οποία προβλέπει για την χώρα μας ότι η ανάπτυξη θα είναι 1,1% για το 2024 και 1,7% για το 2025, ακόμα και εάν παρουσιάζεται να είναι σχεδόν τριπλάσια σε σχέση με το μέσο όρο της Ευρωζώνης (0,4%). Κι΄αυτό επειδή η πρόβλεψη της Bank of America, είναι σχεδόν στο ήμισυ από τις αντίστοιχες προβλέψεις του ΔΝΤ (2,1%) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2,3%) για την χώρα μας το έτος 2024.

Το ίδιο, η πρόβλεψη της Bank of America για την ανάπτυξη στην χώρα μας είναι πολύ μικρότερη από αυτή που εκτιμάται από εγχώριες εκτιμήσεις, όπως της ΤτΕ (2,5%) και του ΙΟΒΕ (2,4%)

Επιπλέον,  οι προβλέψεις αυτές είναι αρκετά χαμηλότερες τόσο από αυτές των διεθνών οργανισμών ( ΔΝΤ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή), όσο και από τις προβλέψεις που είχε καταθέσει η χώρα μας στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα σταθερότητας τον Απρίλιο του 2023 όπου προέβλεπε για το 2024 ανάπτυξη ίση με 3%, για το 2025 3% και για το 2026 2,1% σε πραγματικές τιμές. Αντίστοιχα, προέβλεπε πληθωρισμό ίσο με 2,4% το 2024, 2% το 2025 και 2% το 2026.

Από την άποψη αυτή αξίζει να σημειωθεί ότι εάν επαληθευτούν οι δυσμενείς προβλέψεις της Bank of America θα καταστήσουν σχεδόν αδύνατο τον στόχο της κυβέρνησης για αύξηση του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ (μεικτά) μέχρι το 2027 και του μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ (μεικτά), δεδομένου ότι για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι απαιτείται μια ετήσια αύξηση κατά 5% για τα επόμενα 4 έτη (2024, 2025, 2026 και 2027).

Η κυβέρνηση στηριζόμενη στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα έθεσε αυτούς τους στόχους λαμβάνοντας υπόψη ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα είναι 3% κάθε χρόνο και ο πληθωρισμός θα είναι 2% κάθε χρόνο.

Στις συνθήκες αυτές η κυβέρνηση εκτιμά ότι ο κατώτατος μισθός θα αυξηθεί στο επίπεδο των 950 ευρώ (μεικτά) όχι σε πραγματικές τιμές αλλά σε ονομαστικές τιμές (3% ανάπτυξη και 2% πληθωρισμός ετησίως). ‘Ομως, με τις δυσμενέστερες προβλέψεις για το επίπεδο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας ο στόχος αυτός θα είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί ακόμα και σε ονομαστικές τιμές, δεδομένου ότι τόσο οι δημόσιοι φορείς άσκησης της οικονομικής πολιτικής, όσο και οι επιχειρηματικοί και οι ευρωπαϊκοί φορείς θα επικαλεσθούν ότι μία τέτοια αύξηση θα υπερβαίνει την αύξηση της παραγωγικότητας.

Οπότε, σε αυτή την περίπτωση η μόνη προσδοκία για την επίτευξη του στόχου της ονομαστικής αύξησης του κατώτατου μισθού στο επίπεδο των 950 ευρώ (μεικτά) και του μέσου μισθού στο επίπεδο των 1.500 ευρώ (μεικτά) θα ήταν ο πληθωρισμός να είναι υψηλότερος από το 2% και να κυμαίνεται στο επίπεδο του 3% – 3,5%.Με άλλα λόγια από την ανάλυση των δυνατοτήτων επίτευξης του στόχου της αύξησης του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ (μεικτά) και του μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ (μεικτά) μέχρι το 2027 σε πραγματικές τιμές προκύπτει ότι είναι σχεδόν αδύνατη.

Ενδεχομένως να επιτευχθεί σε ονομαστικές τιμές με την βοήθεια του πληθωρισμού, εάν το επίπεδο του θα είναι αρκετά υψηλότερο από τις προβλέψεις των εγχώριων και των διεθνών οργανισμών.

Επίσης, οι προβλέψεις της Bank of America αναφέρονται και στο δημόσιο χρέος το οποίο εκτιμά ότι θα μειωθεί στο επίπεδο του 155% του ΑΕΠ το 2024 και στο επίπεδο του 152% του ΑΕΠ το 2025, σε αντίθεση με τις προβλέψεις της κυβέρνησης στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα σταθερότητας στο οποίο προβλέπεται ότι το δημόσιο χρέος θα μειωθεί στο επίπεδο του 150,8% του ΑΕΠ, το 2024 και στο 142,6% του ΑΕΠ το 2025.

Δηλαδή, η Bank of America προβλέπει ότι το 2025 το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα είναι 10% υψηλότερο σε σχέση με τις προβλέψεις του προγράμματος σταθερότητας που είχε καταθέσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η κυβέρνηση τον Απρίλιο του 2023.

Αν υποθέσουμε ότι οι προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου προγράμματος σταθερότητας επαληθευτούν τότε πιθανώς να επιτευχθεί ο στόχος των 950 ευρώ κατώτατου μισθού. Στην περίπτωση όμως που δεν επαληθευτούν και έχουμε ένα απαισιόδοξο σενάριο στο επίπεδο των προβλέψεων της Bank of America, δηλαδή ένα μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 1,4% και πληθωρισμό 2%, τότε ο κατώτατος μισθός θα προσεγγίσει τα 905 ευρώ και ο μέσος γενικός μισθός θα προσεγγίσει τα 1.430 ευρώ.

Ενώ, στο σενάριο που θα επαληθευτεί ένας μέσος ετήσιος ρυθμός της τάξης του 2,2%, δηλαδή κοντά στις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του ΔΝΤ και των εγχώριων Οργανισμών, τότε ο κατώτατος μισθός μπορεί να προσεγγίσει τα 925 ευρώ (μεικτά) και ο μέσος μισθός να προσεγγίσει τα 1.465 ευρώ (μεικτά). Στις συνθήκες αυτές οι προβληματισμοί για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας διευρύνονται δεδομένου ότι η προοπτική των προβλέψεων, σύμφωνα με τους εγχώριους και τους διεθνείς οργανισμούς, του επιπέδου των μισθών, του χρέους και του πληθωρισμού στην Ελλάδα εκτιμάται ότι θα συνοδευτεί, μεταξύ άλλων, από την μη εισοδηματική ικανοποίηση των πολιτών στην Ελλάδα, σε βαθμό που η πρώτη θέση των οικονομικά ευάλωτων πολιτών στην Ε.Ε.-27 που κατέχει σήμερα η χώρα μας, με ποσοστό 87%, να αυξηθεί κατά τα επόμενα χρόνια.

Το ίδιο ο μέσος σταθμισμένος μισθός στην χώρα μας από την θέση των τεσσάρων χαμηλότερων στην Ε.Ε.-27 σήμερα εκτιμάται ότι θα υποστεί, σε πραγματικούς όρους, περαιτέρω επιδείνωση.

*Ομότ. Καθηγητή Παντείου Πανεπιστημίου, Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου