Τα χαρακτηριστικά της πολυδιαφημισμένης «νέας» Ευρώπης των Μέρκελ και Μακρόν άρχισαν να σκιαγραφούνται βήμα το βήμα, πρώτα με τη συνεδρίαση του τελευταίου Eurogroup και στα τέλη της περασμένης εβδομάδας με την ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής των «27» ηγετών της ΕΕ. Αυτή η «νέα» Ευρώπη θα είναι ακόμη πιο ρατσιστική και κλιμακούμενα μιλιταριστική και ιμπεριαλιστική, με το «κεκτημένο» της σκληρής λιτότητας να παραμένει αδιατάρακτο. Για να μπορούν να «υπηρετηθούν» με συνέπεια αυτές οι «αξίες», οι άτυπες πρακτικές των διακρατικών συμμαχιών μεταξύ «προθύμων», που ενισχύθηκαν τα τελευταία χρόνια, θα προσλάβουν γενικευμένο χαρακτήρα, με την οικοδόμηση ενός ημι-επίσημου πλαισίου Ευρώπης πολλών «ταχυτήτων».

Του Πάνου Κοσμά

Η ατζέντα της Συνόδου ήταν καθαρά (γεω)πολιτική, σηματοδοτώντας τη μετάβαση από μια περίοδο όπου τα ζητήματα της οικονομικής κρίσης είχαν την πρωτοκαθεδρία αν όχι την αποκλειστικότητα, σε μια άλλη, όπου τα ζητήματα του πλαισίου λήψης αποφάσεων, της στρατιωτικής και γεωπολιτικής «αναβάθμισης» περνούν σε πρώτο πλάνο. Είναι οι σπασμοί διαμόρφωσης της «νέας» Ευρώπης, στο προκαταρκτικό στάδιο της διαμόρφωσης συναινέσεων σε αυτή την κατεύθυνση. Από αυτή την άποψη, η ευρωπαϊκή Σύνοδος δεν ήταν εντυπωσιακή στο επίπεδο των αποφάσεων, ήταν όμως απολύτως ενδεικτική των κατευθύνσεων που διαμορφώνονται.

Προσφυγικό: επιστροφή στον τόπο του εγκλήματος

Οι πρώτοι σπασμοί βίαιης «πολιτικοποίησης» μιας ένωσης που ακολουθούσε τα δόγματα «πρώτα η οικονομία» και τιμούσε τη γνωστή ρήση του εκ των «πατέρων» της «ευρωπαϊκής ιδέας» Ζαν Μονέ πως «η Ευρώπη είναι οι απαντήσεις που δίνουμε στις εκάστοτε κρίσεις», ήρθαν με την «προσβολή» των ευρωπαϊκών συνόρων από το μαζικό ρεύμα των προσφύγων το 2015. Ύστερα από μια σύντομη περίοδο αμηχανίας, η «λύση» που προκρίθηκε, ήταν απόλυτα σύμφωνη με την ρατσιστική Ευρώπη-«φρούριο». Τα σύνορα έκλεισαν ντε φάκτο και η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας ανέλαβε να «μαντρώσει» τους πρόσφυγες σε στρατόπεδα στα νησιά του βόρειου και ανατολικού Αιγαίου.

Το πολιτικό «ρίγος» που διαπέρασε τη ραχοκοκαλιά της ΕΕ ενίσχυσε καταλυτικά την ξενοφοβική άκρα δεξιά, η οποία έκτοτε «μεγαλουργεί» στις κάθε είδους εκλογικές αναμετρήσεις.

Σε αυτή τη Σύνοδο, η ΕΕ επέστρεψε στον τόπο του εγκλήματος συζητώντας νέες «ιδέες» που θα εμπλουτίσουν το πλαίσιο που την έχει αναδείξει σε ρατσιστικό «φρούριο»: αυστηρότερος έλεγχος της εφαρμογής των μέτρων για τον περιορισμό των προσφυγικών ροών, αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου, «αντίστροφες» ροές από τις χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης προς την Ελλάδα και αυστηρότεροι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα.

Το νέο κύμα εκλογικών επιτυχιών της ξενοφοβικής άκρας δεξιάς στη Γερμανία, την Αυστρία και την Πολωνία, η γενικότερη άνοδος του ξενοφοβικού-ακροδεξιού ρεύματος σε όλη την Ευρώπη, η ανοιχτά ρατσιστικού χαρακτήρα «ανταρσία» των χωρών του Βίσεγκραντ κ.λπ., ήρθε η ώρα να κεφαλαιοποιηθούν σε μια νέα δεξιά μετατόπιση του άξονα για το θεσμικό ρατσισμό της Μέρκελ, του Μακρόν και των πολιτικών εταίρων τους.

Brexit, Τουρκία, Β. Κορέα

Στα γεωπολιτικά, επιχειρείται να δοθεί το σήμα μιας νέας «αποφασιστικότητας». Με προεξάρχουσα τη γερμανική ηγεσία, οι ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες της πρώτης ευρωπαϊκής «ταχύτητας» έχουν αποδεχθεί την «πρόκληση» του Τραμπ, ο οποίος ζήτησε αύξηση των δαπανών για εξοπλισμούς αλλά και για το ΝΑΤΟ και ευρωπαϊκή «αυτοδιαχείριση» σε ζητήματα κρίσεων τουλάχιστον στην κοντινή περιφέρεια της ΕΕ. Τα ζητήματα της λεγόμενης «ευρωπαϊκής άμυνας» ήταν αντικείμενο της προηγούμενης Συνόδου. Στην τωρινή Σύνοδο τα γεωπολιτικά ζητήματα που απασχόλησαν ήταν τρία: Brexit, Τουρκία, Β. Κορέα. Και στα τρία, ο κοινός παρονομαστής ήταν η επίδειξη πυγμής. Προς τη Μ. Βρετανία όσον αφορά τη διαδικασία υλοποίησης του Brexit, προς την Τουρκία όσον αφορά τις ευρω-τουρκικές σχέσεις και προς τη Β. Κορέα με μια ανακοίνωση ιμπεριαλιστικού ύφους ενάντια στα εξοπλιστικά της προγράμματα.

Η προσπάθεια είναι να οικοδομηθεί όχι μόνο το προφίλ αλλά και οι υλικοί όροι για την αναβάθμιση της ΕΕ σε σκληρό διεθνή «παίκτη», με αναβαθμισμένο επίπεδο ιμπεριαλιστικής παρεμβατικότητας και αναβαθμισμένο διεθνή ρόλο.

Όσον αφορά το Brexit, οι σκληρές διαπραγματεύσεις με τη Μ. Βρετανία έχουν τριπλό στόχο: πρώτο, να εμπεδώσουν την πεποίθηση πως όποια χώρα διανοείται να αποχωρήσει από το ευρωπαϊκό «μαντρί» θα πληρώνει υψηλό κόστος, δεύτερο, να επιμερίσει ένα τέτοιο υψηλό κόστος στη Μ. Βρετανία, τρίτο, να λεηλατήσει τμήμα των βρετανικών οικονομικών κεκτημένων (μετανάστευση τμήματος του ισχυρού χρηματο-οικονομικού κέντρου του City προς τη Φρανκφούρτη και το Παρίσι)…

Όσον αφορά τις σχέσεις με την Τουρκία, μέσα από μια ψευδεπίγραφη και άκρως υποκριτική αναφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα, επιχειρείται η δημιουργία τείχους απομόνωσης του τουρκικού καθεστώτος, με προφανή στόχο μια πιο φιλοϊμπεριαλιστική πολιτική αλλαγή στην Τουρκία. Σίγουρα πάντως, η ευρωπαϊκή και ιδιαίτερα η γερμανική στάση ουδεμία σχέση έχει με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία ασφαλώς ποδοπατιούνται στην Τουρκία, αλλά όχι μόνο: στις χώρες του Βίσεγκραντ με τα καθεστώτα μιας ιδιότυπης θεοκρατικής και ρατσιστικής ακροδεξιάς, στο ίδιο το Παρίσι με τη διαρκώς παρατεινόμενη κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» και πανευρωπαϊκά με τη διαρκή μετατόπιση από τα δικαιώματα στην «ασφάλεια» και τις διαρκώς αναβαθμιζόμενες πολιτικές εξαίρεσης. Η διακοπή των προενταξιακών διαπραγματεύσεων και της σχετικής χρηματοδότησης, την ίδια στιγμή που συνεχίζονται οι επικλήσεις στο «σωτήριο» χαρακτήρα της ρατσιστικής συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για τους πρόσφυγες, αποκαλύπτουν τα πραγματικά αίτια αυτής της «κόντρας».

Όσον αφορά, τέλος, το ανακοινωθέν για τη Β. Κορέα, είναι όχι απλώς υποκριτικό αλλά και προκλητικό η ΕΕ, που ομολογημένα σχεδιάζει τον επανεξοπλισμό και την ιμπεριαλιστική της… χειραφέτηση και είναι γεμάτη με πυρηνικά, να κραυγάζει εναντίον του πυρηνικού προγράμματος της Β. Κορέας. Πρόκειται για συμπαράταξη και «κλείσιμο ματιού» προς τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, αλλά και για υπόμνηση των ιμπεριαλιστικών φιλοδοξιών και βλέψεων της ίδιας της ΕΕ.

Από την «Ένωση», στην «Ιερή Συμμαχία»

Παρ’ όλη τη στροφή στα γεωπολιτικά, η οικονομική βάση εξακολουθεί να καθορίζει το πολιτικό εποικοδόμημα. Μέσα στην κρίση διακωμωδήθηκε κάθε έννοια θεσμικής διαδικασίας, αφού οι κατά παράβαση των ευρωπαϊκών συνθηκών ρυθμίσεις, όπως για παράδειγμα τα μνημόνια, είχαν το απόλυτο προβάδισμα. Μάλιστα, θεσμισμένα ευρωπαϊκά όργανα (όπως η Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) συμμετείχαν σε τρόικες επιβολής αυτών των παράτυπων και εκτός κάθε ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου ενεργειών και έγιναν όργανα εκβιασμού χωρών-μελών που βρέθηκαν στο «μάτι του κυκλώνα» της κρίσης (Ελλάδα, Κύπρος κ.λπ.).

Όσοι πίστεψαν ότι με την έξοδο κάποιων χωρών από τα μνημόνια (αλλά όχι και από τις μνημονιακές πολιτικές) και τη μέτρια ανάκαμψη των ευρωπαϊκών οικονομιών θα υπήρχε επανάκαμψη σε κάποιου είδους ευρωπαϊκή «κανονικότητα», τώρα διαψεύδονται παταγωδώς: η παράκαμψη των ευρωπαϊκών θεσμικών πλαισίων τώρα γενικεύεται και αναζητείται η φόρμουλα για να εμπεδωθεί. Η γενική κατεύθυνση είναι: μετατόπιση από την «ένωση» στις διακρατικές συμφωνίες, που, όταν είναι εφικτό θα είναι συμφωνίες όλων, αλλά όταν υπάρχουν διαφωνίες, θα είναι συμφωνίες «προθύμων».

Στο τελευταίο Eurogroup, ο απερχόμενος Βόλφγκανγκ Σόιμπλε άφησε την πολιτική του κληρονομιά, εξασφαλίζοντας «ευρεία συναίνεση» στο σχέδιο μετατροπής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) σε «ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο», που προορίζεται να αναλάβει όχι μόνο περιπτώσεις χρεοκοπίας χωρών-μελών αλλά και τον έλεγχο των προϋπολογισμών των χωρών-μελών αντί της Κομισιόν…

Στην τωρινή Σύνοδο Κορυφής άνοιξε η συζήτηση για τα πολιτικά χαρακτηριστικά και τις διαδικασίες αποφάσεων αυτής της Ευρώπης των πολλών «ταχυτήτων». Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ παρουσίασε πρόταση για μια αργόσυρτη διαδικασία συζητήσεων σε 13 (!) διοαδοχικές Συνόδους ώστε να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις.

Ό,τι και αν συζητηθεί σε αυτές τις συνόδους, ακόμη και ανεξάρτητα από συμφωνίες, η ΕΕ μετατρέπεται ντε φάκτο από κάτι που θύμιζε «ένωση» (βέβαια ιμπεριαλιστική «ένωση» της λιτότητας και του ρατσισμού) σε μια διακρατική «Ιερή Συμμαχία» των «προθύμων» της κάθε φορά πρώτης «ταχύτητας».

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά