Ένα δίλημμα πλανάται πάνω από την Ελλάδα , το δίλημμα «Μητσοτάκης η Χάος».
Έχει διατυπωθεί από εκπροσώπους της κυβέρνησης και της ΝΔ, έχει ακουστεί και από τα χείλι «έγκριτων» δημοσιογράφων και τώρα διατυπώθηκε ως ερώτημα –επιλογή από δημοκοπική εταιρία. Μια πολιτική θέση- επιχείρημα που μετατράπηκε σε «επιστημονικό» -δημοσκοπικό ερώτημα- δίλημμα. Ένα ερώτημα που διεκδικεί τη νομιμότητα του ως δημοσκοπικό αλλά και ένα ερώτημα που «νομιμοποιεί» την συγκεκριμένη πολιτική θέση.
Η συγκεκριμένη πολιτική θέση – επιχείρημα και το δημοκοπικό ερώτημα γεννάει ορισμένα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν. Είναι δημοσκοπικά ορθό το ερώτημα; Υπάρχει πολιτική σκοπιμότητα στο ερώτημα; Ποια η λογική αυτής της πολιτικής θέσης; Η υιοθέτηση της τι αποτελέσματα παράγει; Ποιοι και γιατί το υιοθετούν; Υπάρχει ανταγωνιστική απάντηση στο δίλημμα στο ερώτημα;

«Μητσοτάκης η Χάος» ως δημοσκοπικό ερώτημα

• Βασική (κατ ελάχιστον) αρχή των έγκυρων επιστημονικών –δημοσκοπικών ερωτημάτων είναι η ουδετερότητα τους και να μην καθοδηγούν την απάντηση. Το συγκεκριμένο ερώτημα παραβιάζει καταφανώς αυτήν την αρχή διότι αντιπαραβάλει μια λογική επιλογή με μια συναισθηματικά αρνητικά φορτισμένη επιλογή. Προκαταλαμβάνει την απάντηση και κατευθύνει την επιλογή. Άς σκεφτούμε ένα ανάλογο και αντίστροφης λογικής και συναισθηματικής φόρτισης ερώτημα για παράδειγμα «Μητσοτάκης η Δικαιοσύνη».
• Οι επιλογές σε ένα δημοκοπικό ερώτημα πρέπει να είναι συγκρίσιμες. Να είναι δηλαδή υπαρκτές , ρεαλιστικές οι επιλογές. Στο συγκεκριμένο ερώτημα έχουμε την επιλογή μεταξύ ενός υπαρκτού προσώπου, του πρωθυπουργού της Ελλάδας, με μια αφηρημένη , αρνητικά φορτισμένη έννοια. Δεν είναι μετρήσιμο το ερώτημα.
• Οι δημοκοπικές ερωτήσεις πρέπει να είναι ισορροπημένες στο περιεχόμενο και στην διατύπωση χωρίς συναισθηματική και άμεση η έμμεση αξιολογική φόρτιση. Το συγκεκριμένο ερώτημα δεν τηρεί ούτε αυτό το κριτήριο.
• Μια δημοσκοπική πολιτική έρευνα πρέπει να καταγράφει τις τάσεις της στιγμής, το συγκεκριμένο ερώτημα προσπαθεί να νομιμοποιήσει μια πολιτική θέση η να διαμορφώσει θέσεις και διλήμματα.
•
Η πολιτική σκοπιμότητα του ερωτήματος

Το ερώτημα αυτό δεν μετράει τάσεις , δεν πληροί τις προϋποθέσεις μιας δημοκοπικής ερώτησης αλλά μετατρέπει ένα πολιτικό σύνθημα η θέση σε προπαγανδιστικό εργαλείο. ‘Έχει πολιτική σκοπιμότητα. Εξυπηρετεί επικοινωνιακούς και ιδεολογικούς σκοπούς.
• Προσπαθεί να νομιμοποιήσει πολιτικά τον πρωθυπουργό ως μοναδική πηγή σταθερότητας απέναντι στο απειλητικό Χάος.
• Ενοχοποιεί οποιαδήποτε άλλη επιλογή πέραν του πρωθυπουργού, ως επιλογή του Χάους, με στόχο την πειθαρχία των πολιτών μέσω του ψυχολογικού εκφοβισμού.
• Εμφανίζει την σημερινή πολιτική πραγματικότητα ως την μόνη ρεαλιστική επιλογή , ως μονόδρομο για την αποφυγή της καταστροφής.
• Η υιοθέτηση από τα ΜΜΕ ενός τέτοιου ερωτήματος έχει ως τελικό σκοπό να ενισχύσει το συγκεκριμένο αφήγημα , μετατρέποντας ένα υπαρκτό πρόσωπο σε θετικό και μοναδικό σύμβολο και καταδεικνύει ότι τα ΜΜΕ λειτουργούν ως ιδεολογικοί μηχανισμοί εξουσίας.

Η πολιτική λογική του «Μητσοτάκης η Χάος»

Η πολιτική λογική αυτής της θέσης εμπεριέχει έντονα μια επικίνδυνη καθεστωτική λογική.
• Υπάρχει μόνο μία ορθή ηγεσία, επιλογή, που εξασφαλίζει την ομαλή λειτουργία και αναπαραγωγή του συστήματος.
• Θέτει σε αμφισβήτηση , απονομιμοποιεί οποιαδήποτε άλλη επιλογή, η οποία «βαπτίζεται» χαοτική άρα επικίνδυνη.
• Εμμέσως πλην σαφώς βάζει το δίλημμα «σταθερότητα η δημοκρατία» , επιλέγοντας την σταθερότητα εις βάρος της δημοκρατίας. Χαρακτηριστικό στοιχείο της κρίσης του καπιταλισμού και των κοινωνικοπολιτικών σχέσεων που διαμορφώνονται εντός της κρίσης όταν εμφανίζονται ρήγματα στην ηγεμονία.
• Η πολιτική λογική αυτής της θέσης τελικά είναι λογική καθεστώτος έκτακτης ανάγκης που παίρνει ακόμα πιο επικίνδυνες διαστάσεις διότι προσωποποιείται.
• Αναπαράγει μέσω των ιδεολογικών μηχανισμών (ΜΜΕ) την κυρίαρχη ιδεολογία.
• Η πολιτική σύγκρουση απονομιμοποιείται και μετατρέπεται σε συναισθηματική και ένοχη επιλογή.
• Επιδιώκεται η κοινωνική και πολιτική συναίνεση μέσω της ιδεολογικής επιβολής ως της μοναδικής και αναπόφευκτης επιλογής.
• Αντιβαίνει ακόμα και τις αρχές της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας η οποία στηρίζεται (τουλάχιστον θεωρητικά) αξιακά στην πολυφωνία, στην εναλλαγή της εξουσίας, στην ελεύθερη έκφραση της γνώμης και επιλογής του πολίτη.

Ποια τα μονιμότερα και βαθύτερα αποτελέσματα της θέσης «Μητσοτάκης η Χάος»

• Προσπαθεί να προκατασκευάσει πολιτικές συνειδήσεις και προτιμήσεις
• Ενοχοποιεί και αποκλείει οποιαδήποτε κριτική σκέψη του πολίτη.
• Δημιουργεί στο πολιτικό σώμα μια τεχνητή αίσθηση κινδύνου, όπου η συναίνεση στις κυρίαρχες πολιτικές παίρνουν τον ρόλο της επιβίωσης.
• Η πολιτική νομιμοποίηση δεν προκύπτει ως θετική επιλογή αλλά ως εκβιασμός, φόβος.
• Η θέση και το ερώτημα αποκλείει οποιοδήποτε πολιτικό διάλογο.
• Προσπαθεί να επιβάλλει το αναπόφευκτο.
• Κατασκευάζει συνθήκες έκτακτης ανάγκης, που θέλουν να νομιμοποιήσουν πολιτικές επιλογές και μέτρα συγκεντροποίησης της εξουσίας , περιορισμού των ελευθεριών στο όνομα της «τάξης και της ηθικής». Κανονικοποιείται ο αυταρχισμός.

Ποιοι και γιατί υιοθετούν το «Μητσοτάκης η Χάος»

• Όποιοι καταφεύγουν σε αυτό το ερώτημα η θέση δεν δείχνουν αυτοπεποίθηση, μια ηγεμονία που παράγει θετική συναίνεση αλλά ανασφάλεια.
• ΟΙ κυρίαρχες δυνάμεις δεν μπορούν να παράξουν θετική συναίνεση αλλά μόνο αρνητική μέσω του φόβου.
• Είναι ένδειξη φθοράς της ιδεολογικής ηγεμονίας και των εσωτερικών αντιφάσεων του πολιτικού οικονομικού μπλοκ εξουσίας. Είναι μια θέση και μήνυμα τόσο προς το σύνολο των πολιτών αλλά και προς το εσωτερικό του ηγεμονικού μπλοκ εξουσίας που μπορεί να αμφισβητήσει η αμφισβητεί την πολιτική της κυβέρνησης που προσωποποιείται στον πρωθυπουργό.
• Είναι ένα σήμα κινδύνου και προειδοποίηση ότι διακυβεύονται ταξικά συμφέροντα και προνόμια.

Τι δείχνει τελικά η θέση «Μητσοτάκης η Χάος»

Είναι η ελληνική εκδοχή του «αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού» που συνοδεύεται από αυξανόμενη αυταρχικότητα, περιορισμό της διαφωνίας και των δικαιωμάτων και της επιβολής μιας μονοδιάστατης λογικής. Ο πολιτικός πλουραλισμός και η ανοχή εμφανίζονται ως απειλή. Η πολιτική περιθωριοποιείται η ενοχοποιείται στο όνομα των τεχνοκρατιών λύσεων και της αριστείας.
Είναι η απάντηση στην κρίση του καπιταλισμού. Αρκεί να θυμηθούμε ανάλογα πολιτικά συνθήματα σε άλλες χώρες για να κατανοήσουμε ότι η κρίση του καπιταλισμού και η κρίση νομιμοποίησης του νεοφιλελευθερισμού παράγει τέτοιου είδους διλήμματα. Η θέση του Τραμπ το 2020 “Χωρίς εμένα, θα έχετε αναρχία στους δρόμους. Μόνο εγώ μπορώ να φέρω τάξη” είναι ενδεικτική.
Ο εναγκαλισμός της ελληνικής κυβέρνησης με την ακροδεξιά ρητορεία. Η ανάδειξη πραγματικών και συμβολικών διλημμάτων και αξιών που άμεσα η έμμεσα έλκουν τη καταγωγή τους στο απώτερο η πρόσφατο ιστορικό και πολιτικό παρελθόν που δίχασαν την ελληνική κοινωνία σε συνδυασμό με το σύνθημα «Μητσοτάκης η Χάος», είναι η ιδεολογική απάντηση του κυρίαρχου μπλοκ εξουσίας.
Υπάρχει όμως και κυρίως η υλική βάση που στηρίζει αυτό το σύνθημα, που δεν είναι άλλη, ότι ο νεοφιλελευθερισμός και στην ελληνική του εκδοχή, δεν στηρίζεται στις αρχές της φιλελεύθερης ουτοπίας αλλά είναι ένα σύστημα διαπλοκής συμφερόντων , επιλογών προσώπων και εξυπηρέτησης ημετέρων, είναι βαθύτατα ταξικός (που μπορεί όμως να δημιουργήσει και εσωτερικές συγκρούσεις εντός του κυριάρχου μπλοκ εξουσίας). Ο αυταρχικός νεοφιλελευθερισμός αποτελεί την ήττα της φιλελεύθερης αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Υπάρχει ανταγωνιστική απάντηση στο «Μητσοτάκης η Χάος»;

Αν έχει βάση η παραπάνω ανάγνωση του συνθήματος προκύπτει το ερώτημα αν υπάρχει ανταγωνιστική απάντηση. Μια πρώτη απάντηση είναι ότι και αν δεν υπάρχει πρέπει να βρεθεί. Όχι για να αποκατασταθεί μια φιλελεύθερη ουτοπία και η αποκατάσταση αξιών μιας αφηρημένης κενού περιεχομένου δημοκρατίας. Αποτελεί υπαρξιακή ατομική και συλλογική ανάγκη για την υπεράσπιση και διεύρυνση ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων.
Επειδή το σύνθημα είναι ταξικό και η ανταγωνιστική απάντηση πρέπει να είναι ταξική και να μην αναλώνεται σε ηθικολογίες και γενικές αρχές που μπορούν να ερμηνευθούν με τον έναν η τον άλλο τρόπο.
Στην προσπάθεια επιβολής του συνθήματος ως κυρίαρχου ηγεμονικού θα πρέπει να αναδειχθούν αντιηγεμονικά αιτήματα που θα αμφισβητούν την υλική βάση του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού που προσωποποιείται στο πρόσωπο Μητσοτάκης.
Ο αυταρχικός νεοφιλελευθερισμός είναι εδώ παρόν καθημερινά και παράγει αποτελέσματα. Η λύση δεν είναι στην αναζήτηση προσώπων που θα παίξουν τον ρόλο του Αντιμητσοτάκη , ούτε στην προσμονή να ωριμάσουν οι συνθήκες. Επιπλέον η λύση δεν είναι στην αυτοαναφορικότητα, στην δικαίωση του προσωπικού η συλλογικού τίποτα. Δεν είναι στην φαντασιακή μετατροπεί της πραγματικότητας σε ρητορική και φαντασίωση του επιθυμητού.
Τα αντιηγεμονικά αιτήματα και προτάσεις, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους συγκεκριμένους ταξικούς ιδεολογικούς συσχετισμούς, να τις υπερβαίνουν λαμβάνοντας υπόψη τις διαθέσεις των πολιτών. Και αυτό είναι ο ρόλος και το ζητούμενο της σύγχρονης ριζοσπαστικής αριστεράς. Δύσκολος δρόμος αλλά μονόδρομος.

Νίκος Βρυώνης , μέλος ΠΣ ΛΑΕ-ΑΑ