Γιάννης Τόλιος, διδάκτωρ Οικονομικών

Ο νέος κρατικός προϋπολογισμός 2024, συνεχίζει την πεπατημένη των προηγούμενων της κυβέρνησης ΝΔ του Κυρ. Μητσοτάκη, έχοντας ως «όχημα» τις νεοφιλελεύθερες συνταγές οικονομικής πολιτικής και διαιώνισης της ανισοκατανομής κονδυλίων σε βάρος των εργαζόμενων και λαϊκών στρωμάτων και υπέρ της οικονομικής ελίτ και των πολυεθνικών εταιριών. Ταυτόχρονα εντείνεται η δημαγωγία περί «φιλολαϊκών» ρυθμίσεων από τα συστημικά media, που απολαμβάνουν από την κυβέρνηση πολύμορφη ευνοϊκή μεταχείριση!

1.Η κατάσταση της οικονομίας και η κατάσταση εργαζόμενων και λαϊκών στρωμάτων

Ο νέος προϋπολογισμός βρίσκει της ελληνική οικονομία να παραδέρνει στα κρισιακά αδιέξοδα και την ελληνική κοινωνία να κάνει άλματα στην ακρίβεια, στην υψηλή ανεργία, στη συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων και του εισοδήματος μεγάλου όγκου ελεύθερων επαγγελματιών και μικροεπιχειρήσεων, με παράλληλη υποβάθμιση της δημόσιας υγείας, παιδείας, πρόνοιας, πολιτισμού, πολιτικής προστασίας κλπ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εισηγητικής Έκθεσης, οι ρυθμοί ανάπτυξης (ΑΕΠ) το 2024, θα αυξηθούν οριακά σε σχέση με το 2023 (από 2,4% σε 2,9% ή από 222,8 δις σε 233,8 δις €). Ωστόσο η αύξηση είναι επίπλαστη (με ονομαστικούς όρους). Αν λάβουμε υπ’ όψιν το ύψος του πληθωρισμού, η πραγματική αύξηση του ΑΕΠ θα είναι χαμηλότερη. Επίσης παρ’ ότι ο επίσημος δείκτης πληθωρισμού εκτιμάται το 2024 σε 2,8%, σε σχέση με 3,9% το 2023, δεν αντανακλά το αληθινό επίπεδο ανόδου των τιμών σε βασικά είδη λαϊκής κατανάλωσης (στα τρόφιμα είναι τουλάχιστον διπλάσιος), με αποτέλεσμα να συρρικνώνεται η αγοραστική δύναμη του λαϊκού εισοδήματος. Ακριβώς εξ αιτίας της ακρίβειας και υπερ-φορολόγησης, η ιδιωτική κατανάλωση το 2024 προβλέπεται να αυξηθεί μόλις 1,3%, ενώ η δημόσια κατανάλωση θα μειωθεί -6% με αρνητική επίδραση στην ενεργό ζήτηση και τελικά στην αύξηση του ΑΕΠ.

Από την άλλη οι εισαγωγές αγαθών προβλέπεται να αυξηθούν περισσότερο από ότι οι εξαγωγές, με αποτέλεσμα την αύξηση του εμπορικού ελλείμματος και παραπέρα του ελλείμματος εξωτερικών συναλλαγών, παρά την προβλεπόμενη αύξηση του τουριστικού συναλλάγματος. Τέλος δύο ακόμα σημαντικοί δείκτες που δείχνουν την κατάσταση του βιοτικού επιπέδου της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού, είναι το επίπεδο εισοδήματος και απασχόλησης. Στο πρώτο, οι αυξήσεις στους μισθούς και τις συντάξεις, υστερούν σταθερά της αύξησης του πληθωρισμού, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της αγοραστικής τους δύναμης, ενώ από την άλλη η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα (πάνω από 10%), από τα υψηλότερα ποσοστά σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ. Παράλληλα η επισφάλεια στην αγορά εργασίας και η εργασιακή απορρύθμιση, εντείνεται από το φόβο απώλειας της εργασίας, τη μη ηθελημένη υποαπασχόληση, την άτυπη απασχόληση και την παραβίαση των όρων της εργασιακής σύμβασης και των κανόνων εργατικού δικαίου. Το φαινόμενο των χαμηλών μισθών και των παραβιάσεων της εργατικής νομοθεσίας (υπερεργασία, άτυπη και απλήρωτη εργασία) είναι πιο έντονο στις γυναίκες και στους νέους εργαζόμενους.

2.Φορολογική πολιτική και δημόσιες δαπάνες

Με το νέο Προϋπολογισμό διαιωνίζεται το κοινωνικά άδικο και αντιλαϊκό φορολογικό σύστημα, ενώ οι δημόσιες δαπάνες έχουν ως προτεραιότητα την εξυπηρέτηση των «μεγάλων συμφερόντων». Από την άλλη οι κοινωνικές δαπάνες υστερούν κατά πολύ της προσφοράς σύγχρονων κοινωνικών αγαθών (υγείας, παιδείας, πρόνοιας, πολιτισμού, κλπ). Ειδικότερα στον τομέα της φορολογίας έχουμε συνέχιση της υπερ-φορολόγησης λαϊκών εισοδημάτων, κυρίως μέσω της έμμεσης φορολογίας. Το 2024 τα φορολογικά έσοδα προβλέπεται να αυξηθούν κατά 1,7 δις (από 61,3 δις το 2023, σε 63 δις το 2024), από τα οποία ο κύριος όγκος (1,5 δις) θα είναι έμμεσοι φόροι (από 33,7 δις σε 35,2 δις) και ειδικά από ΦΠΑ (από 23,2 δις σε 24,4 δις). Αντί για μείωση ΦΠΑ σε βασικά είδη και την εφαρμογή μηδενικού σε είδη άμεσης βιοτικής ανάγκης, η κυβέρνηση αποφάσισε αύξηση του ΦΠΑ σε αναψυκτικά και μη αλκοολούχα ποτά από 14% στο 24%!! Δηλ. τέρμα τα «κεράσματα» με πορτοκαλάδες, κλπ, σε καφενεία, καφετέριες και εστιατόρια!!

Επίσης στο μεγάλο πρόβλημα της φοροδιαφυγής, η κυβέρνηση επιχειρεί να τη χρεώσει κυρίως στους ελεύθερους επαγγελματίες, ενώ παραμένουν στο απυρόβλητο οι πρακτικές φοροδιαφυγής-φοροαποφυγής-φοροκλοπής των μεγαλο-εισοδηματιών και εταιριών (με υπερ/υπό-τιμολογήσεις, off-shore εταιρίες σε φορολογικούς παραδείσους, ανυπαρξία συστήματος ελέγχου εισροών-εκροών στα καύσιμα, κλπ), πέρα από τα θεσμοθετημένα φορολογικά προνόμια, εφοπλιστών, τραπεζών, πολυεθνικών, κ.ά. Έτσι στον τομέα των άμεσων φόρων, η αύξηση των εσόδων από το φόρο εισοδήματος κατά 700 εκατ. (από 20,9 δις σε 21,6 δις €), προέρχεται αποκλειστικά από την υπερ-φορολόγηση φυσικών προσώπων (από 12,3 σε 13,3 δις €), όπου ο κύριος όγκος προέρχεται από μισθωτούς και συνταξιούχους, ενώ τα νομικά πρόσωπα (ΑΕ, ΕΠΕ, κλπ.) θα πληρώσουν λιγότερα (από 7 δις σε 6,7 δις). Δηλ. στην ουσία οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι επιδοτούν τη μείωση της φορολογίας κερδών των εταιριών, προκειμένου να αυξηθούν τα συνολικά φορολογικά έσοδα το 2024!!

Η κυβέρνηση αντί για καθιέρωση αφορολόγητου ορίου 12.000€, επιβάλλει τεκμαρτό εισόδημα 10.900 € στους ελεύθερους επαγγελματίες με βασικό στόχο την άντληση 600 εκατ. φορολογικών εσόδων! Από την άλλη δίνει χαμηλότερες από τον πληθωρισμό αυξήσεις μισθών και συντάξεων, διατηρεί την Εισφορά Αλληλεγγύης που λειτουργεί σαν δεύτερη φορολογία, ενώ με το κόλπο της «προσωπικής διαφοράς» αποκλείει από τις αυξήσεις μεγάλο μέρος των συνταξιούχων, παράλληλα με τη μη χορήγηση αναπροσαρμογών στις επικουρικές συντάξεις, τη μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, κ.ά. Αυτά είναι ορισμένα από κυριότερα χαρακτηριστικά του αντιλαϊκού φορολογικού συστήματος που εφαρμόζει η κυβέρνηση της ΝΔ.

Όσον αφορά το σκέλος των κρατικών δαπανών, διαιωνίζεται η υπο-χρηματοδότηση των κοινωνικών δαπανών, μαζί και των αναπτυξιακών και της αυτοδιοίκησης, ενώ αυξάνονται οι δαπάνες καταστολής, οι στρατιωτικές και άλλες λειτουργικές δαπάνες. Ειδικότερα οι δαπάνες στην Υγεία αυξάνονται οριακά (από 5,6 δις σε 6 δις), στην Παιδεία (από 6,4 δις σε 6,5 δις) και στην Πρόνοια (από 3,50 σε 3,54 δις), ενώ στον Πολιτισμό μειώνονται (από 416 σε 400 εκατ. €). Από την άλλη οι δαπάνες του Υπ. Άμυνας αυξάνονται (από 5,7 σε 6,1 δις), όπως και οι δαπάνες του Υπ. Εσωτερικών (3,6 σε 3,7 δις €), ενώ αντίθετα μειώνονται στο Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης (από 1,5 σε 1,2 δις €), στο Υπ. Κοινωνικής Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (από 18,8 σε 18,6 δις €) και στο Υπ. Προστασίας του Πολίτη (από 2,27 σε 2,26 δις €) κλπ. Όσον αφορά τις αναπτυξιακές δαπάνες (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων/ΠΔΕ και Ταμείο Ανάκαμψης), προβλέπεται μικρή αύξηση κατά 1,3 δις € (από 10,8 σε 12,1 δις), ενώ οι συνολικές επιχορηγήσεις στους ΟΤΑ (Α’+Β’), αυξάνονται οριακά (από 2,37 σε 2,39 δις €). Τέλος για μια ακόμα χρονιά σημαντικοί πόροι θα πάνε στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους και εξασφάλισης «πρωτογενών πλεονασμάτων» στα πλαίσια των μακροπρόθεσμων μνημονιακών δεσμεύσεων. Ειδικότερα το δημόσιο χρέος θα διατηρηθεί ουσιαστικά στα επίπεδα (356 δις €), ενώ σε ποσοστό του ΑΕΠ θα είναι μειωμένο (από 160,3% σε 152,3%), κυρίως λόγω ονομαστικής (πληθωριστικής) αύξησης του ΑΕΠ. Όσο για τις δαπάνες εξυπηρέτησης του (τόκοι), θα αυξηθούν από 6,1 δις σε 6,4 δις € και με τα τοκοχρεολύσια θα φθάσουν από 18,4 σε 20,3 δις €!! Όσο για το «πρωτογενές πλεόνασμα», σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας, από 1,1% το 2023, θα ανέλθει στο 2,1% του ΑΕΠ το 2024 (ή από 2,5 δις σε 5 δις €), έχοντας ουσιαστικά ως πηγή, τα «πλεονάσματα» λιτότητας και φτωχοποίησης του ελληνικού λαού και ξεπουλήματος δημόσιας περιουσίας.

3.Βασικοί άξονες εναλλακτικής πολιτικής

Ο νέος προϋπολογισμός φέρνει για μια ακόμα φορά στο προσκήνιο την ανάγκη εφαρμογής μιας εναλλακτικής δημοσιονομικής και γενικότερα οικονομικής πολιτικής, που θα έχει ως επίκεντρο την ουσιαστική κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών και τη δικαιότερη συνολικά κατανομή του εθνικού εισοδήματος, με αυξήσεις στους μισθούς και συντάξεις που θα καλύπτουν τον πληθωρισμό. Ειδικότερα στον τομέα της φορολογίας, χρειάζεται ουσιαστική πάταξη της φοροδιαφυγής των μεγάλων εισοδημάτων και πλούτου και κατάργηση των φορολογικών προνομίων εφοπλιστών και πολυκλαδικών ομίλων. Μείωση των έμμεσων φόρων και κυρίως του ΦΠΑ ιδιαίτερα στα βασικά είδη βιοτικής ανάγκης, αύξηση της φορολογίας κερδών, εφαρμογή προοδευτικής φορολογικής κλίμακας και αφορολόγητου στα 12.000 €. Ουσιαστική αύξηση των κοινωνικών δαπανών, για υγεία, παιδεία, πρόνοια, πολιτισμό και άμεση στήριξη των πληγέντων από τις πλημμύρες και πυρκαγιές, εφαρμογή προγράμματος ανάπτυξης περιφερειών και πολύμορφη στήριξη του κόσμου της υπαίθρου, για οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς λόγους. Τέλος εφαρμογή πολιτικής ισότιμων και αμοιβαία επωφελών σχέσεων με όλες τις χώρες και καμιά συμμετοχή σε στρατιωτικές δαπάνες που δεν εξυπηρετούν την εθνική άμυνα αλλά τους πολεμοχαρείς σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ. Εφαρμογή πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής ειρήνης και αμοιβαίας ασφάλειας με όλες τις χώρες, κ.ά. Μια τέτοια εναλλακτική πολιτική που εξυπηρετεί τα ζωτικά συμφέροντα του λαού και της χώρας, είναι υπόθεση της αγωνιστικής παρέμβασης των μισθωτών και συνταξιούχων, των λαϊκών στρωμάτων της πόλης και της υπαίθρου, μαζί και της προοδευτικής διανόησης και ριζοσπαστικής νεολαίας, για να ανοίξει ένας ελπιδοφόρος δρόμος στο σήμερα και στο μέλλον της ελληνικής κοινωνίας.