Το αποτέλεσμα των εκλογών του Ιουνίου 2023 ήταν δυσάρεστο βέβαια, αλλά δεν αποτέλεσε έκπληξη. Η άνοδος της Ν.Δ. και η μεγάλη διαφορά της από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος συνετρίβη, είχε καταγραφεί από τον Μάϊο, όπως επίσης και η αύξηση του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ. Το νεότερο όμως, που πρέπει να μας προβληματίσει, είναι η είσοδος στην Βουλή τριών νέων κομμάτων, με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά, την θρησκοληψία, την βία, τον ρατσισμό και το απολύτως προσωποκεντρικό στοιχείο. Και στις τρεις περιπτώσεις όμως αναδεικνύεται η στροφή του κόσμου σε φωνές και διακηρύξεις, που επενδύουν στον φόβο, στη συνωμοσιολογία, στο μίσος προς τον διαφορετικό ή σε μια βαθιά συντηρητική, ουσιαστικά απολιτική στάση. Στις εκλογές αυτές δηλαδή, το κεντρικό στοιχείο δεν ήταν μόνο η κυριαρχία της Ν.Δ., η οποία έχασε ψήφους, ή η άνοδος του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ «ποσοστιαία», διότι και αυτά τα δύο κόμματα έχασαν χιλιάδες ψήφους, απλώς φαίνονται ενισχυμένα λόγω της μείωσης του εκλογικού σώματος, αλλά ο τρόπος με τον οποίο ο κόσμος επέλεξε να εκφράσει την διαμαρτυρία ή την οργή του. Και δυστυχώς επέλεξε ή την αποχή, ή την ακροδεξιά και συντηρητική κατεύθυνση. Η άνοδος της ακροδεξιάς εμφανίζεται και στην Ευρώπη, όμως κάθε χώρα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Στην Ελλάδα είχαμε άνοδο της ακροδεξιάς στα πρώτα χρόνια των μνημονίων, είχαμε όμως και ανάπτυξη ενός μεγάλου μαζικού κινήματος, που άλλαξε τον συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων και εκτόξευσε τον ΣΥΡΙΖΑ στο 37% και στην ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας. Ο ΣΥΡΙΖΑ απέκτησε φήμη και αποτέλεσε ελπίδα για όλο τον κόσμο, που δυστυχώς όμως διαψεύστηκε με την ανατροπή του δημοψηφίσματος και την ψήφιση του 3^ου μνημονίου. Η αποδόμηση του ΣΥΡΙΖΑ έφερε την Ν.Δ. στην εξουσία και υπήρξε ραγδαία, με αποτέλεσμα να χάσει ένα μεγάλο μέρος της δύναμής του (όντας στην αντιπολίτευση) και να αρχίσουν οι ανακατατάξεις στο κόμμα με πρώτη την παραίτηση του Α. Τσίπρα. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η απογοήτευση, η επικράτηση της αντίληψης «όλοι ίδιοι είναι και δεν υπάρχει εναλλακτική», έφερε την απαξίωση της πολιτικής, την ιδεολογική συρρίκνωση της Αριστεράς, την παραίτηση, τον φόβο αλλά και την οργή. Μόνο έτσι εξηγείται ότι η διαμαρτυρία, η αγανάκτηση για την περιθωριοποίηση μεγάλου μέρους της κοινωνίας εκφράστηκε με αποχή ή στήριξη κομμάτων, που κηρύσσουν την μισαλλοδοξία. Συγκεκριμένα:

l Στις εκλογές της 25^ης Ιουνίου, 800.000 ψηφοφόροι που ψήφισαν στις 21 Μαΐου, δεν πήγαν να ψηφίσουν και για πρώτη φορά η συμμετοχή ήταν τόσο χαμηλή.

l Εμφανίστηκε με κοινοβουλευτική εκπροσώπηση το κόμμα ΝΙΚΗ, «η θρησκευτική δεξιά», με εντελώς αντιδραστικό πρόγραμμα και με εκλογική βάση θρησκόληπτους ή αντιεμβολιαστές.

l Μπήκαν στην Βουλή οι Σπαρτιάτες, νέα εκδοχή της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής, μόνο με την στήριξη του έγκλειστου Κασιδιάρη, πράγμα που σημαίνει ότι η νεοναζιστική δεξιά, παρουσιαζόμενη ως αντισυστημική, έχει απήχηση στην κοινωνία, κυρίως σε φτωχά λαϊκά στρώματα, που αισθάνονται οργή για την περιθωριοποίησή τους. Συνολικά οι δυνάμεις της πέραν της Ν.Δ. δεξιάς (μαζί με τον Βελόπουλο) συγκεντρώνουν ποσοστό 14-15% και συνολικά η Δεξιά, μετά από πολλές δεκαετίες, εμφανίζεται μεγαλύτερη από τις δυνάμεις της κομμουνιστικής, ριζοσπαστικής αριστεράς και της κεντροαριστεράς. Ακόμη και η είσοδος της Πλεύσης Ελευθερίας στην Βουλή, χωρίς πρόγραμμα, με το σύνθημα ούτε «αριστερά, ούτε δεξιά», μόνο με το πρόσωπο της αρχηγού του, η οποία δηλώνει ότι κάνει για 100 βουλευτές, καταδεικνύει την έλλειψη ουσιαστικής πολιτικής.

Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια, μετά τα μνημόνια και την «κωλοτούμπα» του ΣΥΡΙΖΑ, κυριάρχησε η παραίτηση, οι περιορισμένες προσδοκίες και η απέχθεια για την πολιτική. Σ’ αυτό πατάει η Ν.Δ. και μιλάει επικράτηση της «κανονικότητας». Αυτό είναι το επικίνδυνο, το οποίο όμως αν δεν το αντιμετωπίσουμε, θα παγιωθεί. Και αυτό δεν μπορεί να αντιληφθεί το ΚΚΕ, το οποίο αύξησε μεν τα ποσοστά του (και είναι καλό), χωρίς όμως να αλλάξει τον συσχετισμό δυνάμεων και χωρίς να αντιλαμβάνεται (από δηλώσεις στελεχών του), τις πολιτιστικές και ιδεολογικές αλλαγές στη συνείδηση της κοινωνίας. Θεωρούν ότι όποια αύξηση των δυνάμεων του ΚΚΕ, αποτελεί πανάκεια για όλα. Δεν είναι όμως έτσι, τα προβλήματα είναι μπροστά και πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Τα πρώτα δείγματα των σκληρών μέτρων που ακολουθούν έχουν φανεί. Η αυστηρότητα του Συμφώνου Σταθερότητας επανέρχεται, μέτρα που είχαν ληφθεί (επιδότηση του ηλεκτρικού ρεύματος) καταργούνται, υποσχέσεις αναιρούνται (αυξήσεις 25% στους δημοσίους υπαλλήλους παρουσιάζονται πλέον ως φιλοδοξίες), οι μεγάλες προσδοκίες από τον τουρισμό διαψεύδονται, οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων συνεχίζονται, ενώ τα εισοδήματα παραμένουν πολύ χαμηλά.

Κοινωνικές αντιδράσεις θα υπάρξουν, το θέμα είναι σε ποια κατεύθυνση. Η άνοδος της ακροδεξιάς και η παρουσία των ναζιστών, ελλοχεύει κινδύνους για φαινόμενα κανιβαλισμού, επίθεση στον αδύνατο, στον μετανάστη, επίθεση του ενός εναντίον του άλλου!

Για την ανάπτυξη αγώνων σε προοδευτική κατεύθυνση, με στόχο την προώθηση των λαϊκών αιτημάτων και την κοινωνική δικαιοσύνη, απαιτείται η συσπείρωση και δράση των κομμουνιστικών, κομμουνιστογενών και ριζοσπατικών δυνάμεων της Αριστεράς και η πολιτική της παρουσία, που είναι απολύτως αναγκαία. Αυτό όμως προϋποθέτει:

l Αντικειμενική εκτίμηση της κατάστασης. Ο μεταπολιτευτικός κύκλος στην Ελλάδα έχει κλείσει, όπως επίσης και η περίοδος 2010-2015, που οι μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις αμφισβήτησαν τις κυρίαρχες επιλογές του συστήματος. Σήμερα τα προβλήματα παραμένουν και οξύνονται, απαιτούνται όμως νέοι τρόποι έκφρασης και προσέγγισης του λαού.

l Η πολυδιάσπαση της Αριστεράς, η λογική της μοναδικής ορθότητας, η αφ’ υψηλού αντιμετώπιση των αλλαγών στην κοινωνία, ο ελιτισμός μόνο κακό κάνουν. Η αυτοκριτική εκφράζει και γενναιότητα και διάθεση κατανόησης.

l  Ιδεολογική εμβάθυνση για τη μελέτη και κατανόηση της νέας κατάστασης.

l Συντονισμός των αγώνων στα σωματεία, στα Πανεπιστήμια, στους συνταξιούχους, στα κινήματα για την υπεράσπιση της λαϊκής κατοικίας, του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και παιδείας, για όλα τα προβλήματα της κοινωνίας.

l Νέοι τρόποι παρέμβασης με πολιτιστικές δράσεις, εναλλακτικές μορφές επικοινωνίας, εναλλακτικά ΜΜΕ.

Οι νέες καταστάσεις ανοίγουν και νέους δρόμους.

Μη ξεχνάμε ότι οι εκλογές αποτυπώνουν την επιλογή της στιγμής, το μέλλον όμως έχει μεγάλη διάρκεια και η ριζοσπαστική Αριστερά και πρέπει και θα είναι παρούσα.

Δέσποινα Σπανού είναι πρώην Αντιπρόεδρος της ΑΔΕΔΥ, Στέλεχος της ΛΑΕ – ΑΑ