Περί αξιωματικής αντιπολίτευσης και Αριστεράς

 Σε αυτό το άρθρο θα περιοριστούμε στην σκιαγράφηση των πεπραγμένων των τελευταίων 2,5 ετών της αξιωματικής αντιπολίτευσης , τον πολιτικό της  λόγο και πρακτική , τα τυχόν πολιτικά αίτια και αποτελέσματα για την ίδια αλλά και για το πολιτικό σύστημα και τις δυνατότητες και υποχρεώσεις των αριστερών και προοδευτικών ριζοσπαστικών πολιτικών δυνάμεων  που θέλουν να εκφράσουν τις δυνάμεις της εργασίας , τον χώρο των δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Μια σκιαγράφηση οποιουδήποτε κόμματος και ιδιαίτερα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν μπορεί να γίνει εν κενό χωρίς πρώτα να γίνει μια πρώτη ανάλυση του ποιος και πως κυβερνάει στην συγκυρία. Έχουν γραφτεί πολλά και θα γράφονται καθημερινά  αναλύσεις για τον τρόπο διακυβέρνησης της χώρας από το κόμμα της ΝΔ και κυρίως τον τελευταίο χρόνο. Για το πως διαχειρίζεται το μεγάλο πρόβλημα της πανδημίας, για το τι έκανε και τι δεν έκανε για την σωστότερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της, για τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που πήρε , σχετικές η άσχετες με την πανδημία, όπως για παράδειγμα, η πολιτική της στον χώρο της δημόσιας υγείας, τα ΜΜΜ, νόμος για την αστυνόμευση των Πανεπιστήμιών, απαγόρευση διαδηλώσεων, εργασιακά,  ΜΜΕ, κλπ.

Η κοινωνία εκτός από το άγχος, την πίεση, τον φόβο που νοιώθει από την πανδημία και τις επιπτώσεις της, των αναγκαίων (τι περισσότερες φορές)  μέτρων αυτοπεριορισμού, που έχουν φτάσει στα όρια του εγκλεισμού, βιώνει και μια συστηματική επίθεση σε βασικές, και εν πολλής αυτονόητες για πολλά χρόνια , αρχές οργάνωσης και λειτουργίας  της κοινωνίας όπως υπήρχαν και λειτουργούσαν στην προ-πανδημία περίοδο. Υπάρχει μια βίαιη προσπάθεια μονομερούς αλλαγής αρχών αυτού που ονομάζουμε  Κοινωνικό Συμβόλαιο. Ζούμε μια συστηματική , συνειδητή και βίαιη επίθεση σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής, με στόχο στη μετά-πανδημία εποχή να  ένα έχει δημιουργηθεί και παγιωθεί ένα κοινωνικό μοντέλο ασφυκτικό και αυταρχικό, που πρώτον να επιτρέπει την αναπαραγωγή των κατεστημένων σχέσεων εξουσίας  με τους λιγότερους δυνατούς τριγμούς και αμφισβητήσεις, και δεύτερον το κόστος να πέφτει και πάλι (στο μεγαλύτερο βαθμό) στις δυνάμεις της εργασίας.

Αν ισχύουν τα ως άνω, μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να ερμηνεύσουμε και την πολιτική δράση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι ότι βρίσκεται ως τώρα πραγματικά απούσα , αδύνατη να εκφράσει ένα συγκροτημένο αντί-λογο, μια αντι-πρόταση πειστική εναλλακτική που να αμφισβητεί το κοινωνικό μοντέλο που πάει να δημιουργηθεί από την κυβέρνηση της Δεξιάς.

Βασικά χαρακτηριστικά της αντιπολιτευτικής της πολιτικής :

Αυτοπεριοριορισμός σε επιμέρους κριτικές κάποιων κυβερνητικών αποφάσεων και πρακτικών.

Επικοινωνιακά επιθετικός πολιτικός λόγος σε πολιτικά πρόσωπα της κυβέρνησης

Επικοινωνιακές επιθέσεις στη κυβέρνηση για συμπεριφορές που ενόχλησαν την κοινωνία.

Επιμέρους κριτικές σε (υπαρκτές) παραλείψεις της κυβερνητικής πολιτικής.

Μια συνολική στάση αναμονής (που βαπτίζεται «υπεύθυνη αντιπολίτευση» εξαιτίας της πανδημίας) που επενδύει στην θεωρία του «ώριμου φρούτου».

Κυρίαρχος πολιτικός λόγος χαμηλών πολιτικών τόνων σε προτάσεις και θέσεις στο πλαίσιο της «σωστότερης διαχείρισης».

Απουσία ριζοσπαστικού αντιπαραδείγματος για την μετα-πανδημία εποχή.

Αν ισχύουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά στην πολιτική του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης , αυτά είναι πολιτικά χαρακτηριστικά μιας Κεντρώας πολιτικής. Συστηματική προσπάθεια αυτοπροσδιορισμού και δημιουργίας εικόνας ως μιας «υπεύθυνης εναλλακτικής λύσης» στη διακυβέρνηση της χώρας , «σωστότερης διαχείρισης» των προβλημάτων , μια πολιτική πρακτική και εικόνα που «δεν θα φοβίζει» , «δεν θα ανατρέπει σχέσεις» αλλά θα είναι ποιο «αποτελεσματική στη διαχείριση» της υπάρχουσας πραγματικότητας.

Στο ερώτημα , γιατί  ασκεί αυτού του είδους την αντιπολίτευση , η απαντήσεις δεν είναι εύκολες και σίγουρα δεν βρίσκονται  στη σφαίρα της ατομικής ψυχολογίας. Εκτίμηση είναι πως  πρόκειται για μια συνειδητή πολιτική επιλογή (έκφραση και των τωρινών δικών της εσωτερικών ιδεολογικών, πολιτικών και οργανωτικών συσχετισμών) αλλά θα τολμούσαμε να πούμε και μια αναγκαστική πολιτική επιλογή.

Είναι μια επιλογή που πηγάζει από την ερμηνεία πως η στροφή στο Κέντρο αυξάνει το εκλογικό ακροατήριο ,θα δώσει τις απαραίτητες ψήφους και τις αναγκαίες, αν χρειαστεί, συμμαχίες για την επιστροφή στη κυβέρνηση. Είναι μια επιλογή που προσδοκά να πετύχει μια συμμαχία κοινωνικών δυνάμεων με την πολιτική και ιδεολογική ηγεμονία των μικρομεσαίων και μεσαίων στρωμάτων («νοικοκυραιοι») σε συμμαχία με δυνάμεις της εργασίας και την ανοχή τουλάχιστον μερίδας της άρχουσας τάξης. Αλλά είναι και μια «αναγκαστική» πολιτική επιλογή αποτέλεσμα της δικής της προηγούμενης διακυβέρνησης, όπου περιθωριοποίησε κάθε ριζοσπαστική πολιτική και αυτοπεριορίστηκε σε μια συνετή διαχείριση εντός της μνημονιακής λογικής και κατεστημένης πολιτικής, ακόμα και σε ζητήματα που δεν υπήρχαν μνημονικές δεσμεύσεις (βλ. σχέσεις Κράτος-Εκκλησία, νόμος για τα ΜΜΕ). Διακυβέρνηση και πολιτικές επιλογές που δεν χαρακτηρίστηκαν ως αναγκαίο κακό, αλλά αναβαπτίστηκαν ως μονόδρομος και απολύτως πετυχημένη πολιτική επιλογή που το αποτέλεσμα εκτός των άλλων ήταν η σταθεροποίηση των κοινωνικών, ιδεολογικών και πολιτικών σχέσεων εξουσίας  της  προμνημονιακής περιόδου.

Με άλλα λόγια η κυβερνητική θητεία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης την αυτοπεριορίζει στο βαθμό που δεν αναλύθηκε στο σύνολο της και δεν υπέστη τη βάσανο της κριτικής και αυτοκριτικής. Με αυτά τα δεδομένα δεν  μπορεί και δεν θέλει να κάνει μια άλλου τύπου πολιτική αντιπολίτευση.

Σε όλη την προηγούμενη συλλογιστική θα ήταν σκόπιμο να προστεθούν και κάποια δεδομένα ώστε να τεθούν τα ερωτήματα και να δοθεί η μεθοδολογία των απαντήσεων. Δεδομένα ανεξαρτήτως πολιτικής συγκυρίας και συσχετισμών αλλά και δεδομένα που γεννάει η πολιτική πραγματικότητα και είναι αδύνατον να αγνοηθούν.

Όλα τα πολιτικά κόμματα εκφράζουν κοινωνικές δυνάμεις, στο εσωτερικό τους συγκρούονται, κοινωνικές δυνάμεις ,σχέσεις, ιδεολογικά ρεύματα, απόψεις και ο επίσημος πολιτικός λόγος είναι αποτέλεσμα και αυτών των συσχετισμών. Αλλά ο επίσημος πολιτικός λόγος , δεν  ήταν και δεν είναι ποτέ το όλον, το ενιαίο, και το βλέπουμε ιστορικά με διασπάσεις, αποχωρήσεις, συνεργασίες, συγχωνεύσεις, μετατοπίσεις. Άρα τίποτα αδιάφορο σε ότι συμβαίνει σε όλους τους πολιτικούς σχηματισμούς.

Σε όλα τα πολιτικά συστήματα εκφράζεται κάθε φορά ένας συγκεκριμένος πολιτικός και ιδεολογικός συσχετισμός, σε τελική ανάλυση ένας συγκεκριμένος ταξικός συσχετισμός. Η έννοια το Κέντρου στην πολιτική δεν αμφισβητεί αυτούς τους συσχετισμούς, θέλει να τους διαχειριστεί και μετατοπίζεται προς τα αριστερά η δεξιά του άξονα ανάλογα με τους συσχετισμούς. Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα , η κοινωνία, έχει μετατοπιστεί συνολικά προς τα δεξιά, υπάρχει μια τάση συντηριτικοποιησης όλων των εκφράσεων της ζωής με αποτέλεσμα και το Κέντρο να μετατοπίζεται συντηρητικότερα αφυδατωμένο από κάθε ριζοσπαστική πολιτική πρόταση περιορισμένο στην απλή λογική της συνετής και σωστής διαχείρισης.

Μερικά κρίσιμα πολιτικά ερωτήματα που προκύπτουν:

Έχει δημιουργηθεί πολιτικό κενό εξ αριστερών από την πολιτική επιλογή και πρακτική της αξιωματικής αντιπολίτευσης;

Αν ναι, προκύπτει πολιτική αναγκαιότητα η κάλυψη του κενού η είναι άκρατος υποκειμενισμός η θέση αυτή;

Τα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα και σχήματα , με δεδομένους τους γενικούς άλλα και ειδικούς πολιτικούς συσχετισμούς, μπορούν να καλύψουν αυτό το κενό;

Αν όχι, ποιος /ποιοι και γιατί θα καλύψουν αυτό το κενό;

Με ποιο  προγραμματικό λόγο και με ποιες προτεραιότητες;

Και τελικά , υπό ποιες βασικές προϋποθέσεις, πως και πότε ;

Το άρθρο δεν φιλοδοξεί να δώσει οριστικές απαντήσεις, (αποδέχεται μόνο την άποψη ότι  έχει δημιουργηθεί πολιτικό κενό εξ αριστερών της αξιωματικής αντιπολίτευσης).Θέτει κάποια ερωτήματα που θεωρεί κρίσιμα, σκιαγραφώντας βασικά στοιχεία της πραγματικότητας ,αλλά και μια μεθοδολογία και κάποιες προϋποθέσεις για να  δοθούν οι απαντήσεις. Προϋποθέσεις όπως να αναγνωριστεί ότι αποτελεί αναγκαιότητα να απαντηθούν τα ερωτήματα (όπως και άλλα ρεαλιστικά ερωτήματα που γεννά η κοινωνία και όχι κάποιες ιδεοληπτικές σταθερές). ‘Οτι οι συλλογικές απαντήσεις ,όταν είναι αποτέλεσμα γόνιμου διαλόγου, είναι πάντα πληρέστερες και αποτελεσματικότερες από κάθε ατομική. Ότι κανείς στη ζωή και στη πολιτική δεν κατέχει την απόλυτη αλήθεια. Κανείς δεν μπορεί να  μοιράζει πιστοποιητικά πολιτικών φρονημάτων, ούτε να κρατάει τη μεζούρα της προόδου και του ριζοσπαστισμού.

Σε ότι αφορά στο ερώτημα πως θα γίνει όλο αυτό πράξη; Οι λύσεις δεν βγαίνουν από παρθενογένεση, υπάρχουν ιστορικά προηγούμενα, θετικά και αρνητικά,. Βούληση και συναίνεση χρειάζεται και με βάση τη συγκυρία, τις δυνατότητες, τις ανάγκες και την εμπειρία μπορεί να  βρεθεί το καλύτερο δυνατό…. Πως.

Σε ότι αφορά στο ερώτημα ..Πότε; Η απάντηση είναι…ΧΤΕΣ.

Νίκος Βρυώνης

Μέλος  Κεντρικής Επιτροπής του Αριστερού Ρεύματος (ΛΑΕ)