Της Μάνιας Παπαδημητρίου

Συζητώντας για την επόμενη μέρα της κρίσης φαίνεται πως θα έχουμε να κάνουμε με

μια ολότελα νέα πραγματικότητα

Θα χρειαστεί , όλοι μαζί ,να προσαρμοστούμε σε κάτι εντελώς άγνωστο, ως προς τις διαστάσεις που μπορεί να έχει στην καθημερινότητα και στα οράματά μας Και αυτό σημαίνει να βάλουμε το μυαλό μας να σκεφτεί τρόπους για να παραμείνουμε ενεργοί και  δημιουργικοί. Όπου ως δημιουργικότητα προσωπικά ορίζω το οτιδήποτε  μας κάνει να μπορούμε να μετασχηματίσουμε την πραγματικότητα σε καλλιτεχνική δημιουργία, που να μπορεί να επικοινωνηθεί με οποιονδήποτε τρόπο

Εμείς, οι ηθοποιοί και σκηνοθέτες του θεάτρου είμαστε καλλιτέχνες της αμεσότητας και της δια ζώσης επικοινωνίας, αυτού που ονομάζεται σήμερα διεθνώς με τον όρο live. Είμαστε όμως πρωτίστως καλλιτέχνες. Και αν ο τρόπος που μάθαμε δυσκολέψει πρέπει να βρούμε άλλους τρόπους να διεκδικήσουμε την επικοινωνία αυτή, μέσω άλλων οδών. Αυτό σημαίνει να μελετήσουμε, να ενημερωθούμε, να ακούσουμε καλά τις νεότερες γενιές που κατέχουν τεχνικά τους νέους τρόπους επικοινωνίας ,να κατέβουμε για λίγο από το άρμα του τί γνωρίζουμε καλά για να ανοιχτούμε στο άγνωστο και καινούριο ,όπως μας προκαλούν οι συνθήκες. Το βλέπω σαν ένα πολύ ενδιαφέρον ταξίδι και προσωπικά έχω αρχίσει ήδη να το ψάχνω.

Από την πλευρά της η πολιτεία όμως κάνει ο τι μπορεί για να μας βοηθήσει;

Αυτό το ζήτημα είναι πολύ σοβαρό γιατί έχει να κάνει με την διάθεση της πολιτείας να αναγνωρίσει την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε και να μας βοηθήσει να περάσουμε ομαλά στην νέα κατάσταση ζωής.

Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Θέλει η πολιτεία την καλλιτεχνική δημιουργία; Την εκτιμά; την θεωρεί αναγκαία για την ζωή των συμπολιτών μας;

Η καραντίνα έδειξε πως η τέχνη του θεάτρου ,όπως κουτσά στραβά περνάει από το διαδίκτυο, συντρόφεψε και παρηγόρησε αρκετά τους συμπολίτες μας κατά το διάστημα του εγκλεισμού τους Δεν συζητώ βεβαίως για την μουσική που δεν θα μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου κλεισμένο υποχρεωτικά σε τέσσερις τοίχους χωρίς να μπορώ να ακούσω κανένα κομμάτι. Ούτε για το σινεμά που βλέπαμε δύο και τρείς ταινίες στο διαδίκτυο μες στη μέρα.

Αν  θέλουμε τον πολιτισμό τότε πρέπει  να τον στηρίξουμε και αυτόν και τους ανθρώπους του. Τα αρχικά κυβερνητικά μέτρα έδειχναν διάθεση προς τον ακριβώς αντίθετο δρόμο.  Δηλαδή και τα επιδόματα που εξάγγειλαν είχαν όρους που δεν βοηθούσαν παρά ελάχιστους καλλιτέχνες να τα πάρουν και η αρχική απουσία πρόβλεψης για το σταμάτημα του λοκ ντάουν στον πολιτισμό έκανε ακόμα πιο αδιέξοδη την κατάσταση.

Αργότερα προχώρησαν σε διορθωτικές κινήσεις έδειξαν μια διάθεση να το ξανασκεφτούν  και να επανορθώσουν. Περιμένουμε όλοι με τεράστια αγωνία. Αυτά όμως που βλέπουμε είναι αποκαρδιωτικά Το μητρώο καλλιτεχνών που ανάρτησαν και στο οποίο προσπαθήσαμε να μπούμε ήταν μια πανωλεθρία. Δεν ξέρουμε ούτε πού βρήκαν αυτή την πλατφόρμα ούτε γιατί δεν την έλεγξε κανείς. Το ΥΠΠΟΑ έριχνε την ευθύνη στην ΕΡΓΑΝΗ και η ΕΡΓΑΝΗ στο ΥΠΠΟΑ.  Τελικά το απέσυραν υποτίθεται για να το διορθώσουν.

Οι άλλες χώρες της Ευρώπης έχουν ήδη προχωρήσει σε εξάμηνη και δεκάμηνη κάλυψη των καλλιτεχνών λόγω λοκ ντάουν. Εμείς μείναμε στα 800 ευρώ, που τελικά καταφέραμε να τα πάρουμε, λιγότεροι από το ένα τρίτο των καλλιτεχνών.

Οι υπόλοιποι τι θα κάνουν; Είπαν όλοι κι εμείς το αποδεχθήκαμε ως χαρακτηρισμό πως οι καλλιτέχνες είμαστε αόρατοι Αυτό είναι γεγονός. Είναι ορατά μόνο κάποια ονόματα μεγάλα που έχουν γίνει στάρς.  Όμως ακόμα και για να δουλέψουν οι παραγωγές αυτών χρειάζονται δεκάδες αόρατοι γύρω τους που παίζουν μαζί τους, όχι μόνο καλλιτέχνες, αλλά και τεχνικοί. Όλος αυτός ο αόρατος κόσμος είναι το θέαμα και το ακρόαμα. Όλος αυτός ο κόσμος είναι η τέχνη. Και αυτοί πρέπει να βρεθεί τρόπος να γίνουν ορατοί για το ΥΠΠΟ το Υπ. Εργασίας και το Υπ. Οικονομικών και να αποζημιωθούν για την έως τώρα καραντίνα και επίσης να υπάρξει πρόβλεψη για την κατάστασή τους, αν υπάρξουν επόμενα περιοριστικά μέτρα.

Αυτό θα σημαίνει εκ μέρους του κράτους ότι θέλει τον πολιτισμό. Οτιδήποτε λιγότερο σημαίνει το αντίθετο.

Και τώρα ερχόμαστε στη σκέψη για το μετά σ’ αυτή τη χώρα. Υπάρχει εδώ και είκοσι χρόνια τουλάχιστον, μία τάση να εκχωρηθεί το θέμα της παραγωγής πολιτισμού στην Ελλάδα στο ιδιωτικό κεφάλαιο και τα ιδρύματα. Προσωπικά είμαι από τους ανθρώπους που έχουν αγωνιστεί σθεναρά για να μην ολοκληρωθεί αυτό το σχέδιο. Εργάζομαι σθεναρά προς αυτή την κατεύθυνση με κόστος προσωπικό υλικό και ηθικό καθώς βρίσκομαι αποκλεισμένη από τούς μεγάλους φορείς της χώρας ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο. Η άποψή μου είναι ότι δεν πρέπει να εκχωρείται ο πολιτισμός στα ιδιωτικά ιδρύματα, όχι γιατί τα ιδρύματα δεν κάνουν καλή δουλειά. Πολύ καλή κάνουν. Όχι γιατί οι ιδιώτες δεν μπορεί να έχουν καλό γούστο. Πολύ καλό έχουν κάποιες φορές και άλλες καθόλου καλό. Όχι γιατί δεν καταλαβαίνω ότι τα χρήματα που έχει η χώρα μας δεν είναι πολλά. Δεν είναι σίγουρα ποτέ όσα χρειάζονται.

Όλα αυτά είναι γεγονός.

Υπάρχει όμως και ένα θέμα που είναι πολύ πιο σημαντικό από όλα αυτά.  Κατά την γνώμη μου ο σύγχρονος πολιτισμός μιας χώρας είναι εθνικό κεφάλαιο. Είναι το βασικό στοιχείο μέσα από το οποίο στηρίζεται η γλώσσα, μελετάμε την κοινωνική οργάνωση της εποχής, την φυσιογνωμία της πολιτείας, το χρώμα, το ύφος της διανόησης κάθε χώρας, αλλά και του λαού, των πολιτών. Είναι το εθνικό της άυλο κεφάλαιο. Αυτό δεν μπορεί, δεν είναι ηθικά σωστό να παραχωρείται κατ’ αποκλειστικότητα σε ιδιώτες. Γιατί οι ιδιώτες  πολύ συχνά ζητούν ή ενδέχεται να ζητήσουν  ανταλλάγματα για κάθε προσφορά τους. Και αυτό δημιουργεί ένα ασφυκτικό τοπίο προνομίων μόνον γι’ αυτούς και τις παρέες τους. Αυτό κάνει πολύ κακό στον πολιτισμό αλλά και στην ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Δεν μπορείς να λειτουργήσεις με ελεύθερη σκέψη μέσα σ’ ένα τοπίο προνομίων για λίγους. Δεν προβλέπεται παρά η ουδετερότητα ως καλλιτεχνική στάση και αυτό σκοτώνει την έμπνευση

Πρέπει το δημόσιο να συμμετέχει ενεργά στην παραγωγή του πολιτισμού μιας χώρας και να μην απεμπολεί για κανένα λόγο αυτή την υποχρέωση, επειδή αυτό του είναι ευκολότερο. Γιατί είναι  θεμελιώδης υποχρέωσή του κράτους απέναντι στο έθνος και το λαό. Υγεία, Παιδεία και Πολιτισμός, πρέπει  να είναι δημόσια αγαθά .Αν δεν μπορούν να είναι μόνον δημόσια, τουλάχιστον πρέπει να είναι και αυτό. Στο μεγαλύτερο τους μέρος η παιδεία και υγεία, αλλά οπωσδήποτε σ’ ένα μέρος και ο πολιτισμός. Διαφορετικά επαφιόμενοι μόνο ή κατά κύριο λόγο στους ιδιώτες χορηγούς, ουσιαστικά παραμένουμε δεσμευμένοι στο να υπηρετούμε κάθε φορά και το προσωπικό τους γούστο, με τρόπο ώστε ο πολιτισμός της χώρας ολόκληρης να γίνεται το πεδίο του lobbing συγκεκριμένων σαλονιών. Και ο καλλιτέχνης, ο αρλεκίνος, αυλικός τους.