Της Δέσποινας Σπανού

Γενούφα.. Όπερα του Γιάνατσεκ – έργο  του προηγούμενου αιώνα για την καταπίεση των γυναικών, απολύτως σύγχρονη και σήμερα

Η όπερα Γενούφα του  Λέο Γιάνατσεκ (1903) αποτελεί παράσταση σταθμό για την Ελληνική Λυρική σκηνή. Η όπερα παρουσιάστηκε για  πρώτη φορά στην Ελλάδα στην αρχική μουσική της μορφή η οποία αποκαταστάθηκε από τον Τσάρλς Μακέρα μόλις το 1996 δηλαδή στα Τσέχικα την μητρική γλώσσα του συνθέτη. Είναι πολύ θετικό που τα τελευταία χρόνια ανεβαίνουν παραστάσεις οι οποίες δεν παρουσιάζονταν το προηγούμενο διάστημα από την Λυρική σκηνή και περιορίζονταν στα κλασσικά έργα.

Ο Γιάνατσεκ θεωρείται ότι  μεταμορφώνει την όπερα παρουσιάζοντας κάτι καινούριο στον 20^ο αιώνα με χαρακτηριστικό τρόπο. Ο άλλος Τσέχος συγγραφέας ο Μίλαν Κούντερα είχε γράψει ότι η γενέτειρα του είχε εγγραφεί μόνιμα στα αισθητικά γονίδια του μέσα από την μουσική του Γιάνατσεκ.

Η όπερα βασίζεται στο θεατρικό έργο «Η Ψυχοκόρη» της Γκαμπριέλα Πρεισόβα που ήταν σύγχρονη του συνθέτη. Η σκηνοθέτιδα Νίκολα Ράαμπ  στηρίζει  το έργο στις τρεις γενιές γυναικών γιαγιά – μητέρα – κόρη και το σπίτι τους. Η «Ψυχοκόρη», που αποτέλεσε και την βάση στο έργο, αναφέρεται στο τραγικό γεγονός μιας ανθρωποκτονίας από μια ηλικιωμένη γυναίκα, που διαπράττει το έγκλημα γα να σώσει την τιμή της ψυχοκόρης της που είχε γεννήσει παιδί εκτός γάμου, γεγονός τρομερό για τα ήθη της εποχής εκείνης. Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα (1 χρόνο πριν) ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης δημοσίευε την Φόνισσα,  με ηρωίδα πάλι μια ηλικιωμένη γυναίκα (Φραγκογιαννού), που πνίγει τα νεογέννητα κορίτσια για να τα απαλλάξει από την τραγική γυναικεία τους μοίρα.

Η παράσταση εξαιρετική, πραγματικά διεθνών προδιαγραφών, με εξαιρετικά σκηνικά μεταφέρουν τον θεατή στην πραγματική διάσταση της εποχής, το σκοτεινό δάσος παραπέμπει στους σκληρούς κανόνες, που περιορίζουν και πολλές φορές συνθλίβουν τις ζωές των γυναικών.

Εξαιρετικοί οι συντελεστές και οι βασικοί τραγουδιστές, η Νοτιοφρικανή Σάρα – Τζέιν Μπράντον  στο ρόλο της Γενούφα και η Γερμανίδα Ζαμπίνε Χογκρέφε  ( περσινή Ηλέκτρα στη Εθνική Λυρική σκηνή) η οποία ήταν πραγματικά η αποκάλυψη της παράστασης, εξέφραζε το δραματικό στοιχείο με σκηνική παρουσία καταλυτική και με εκφραστικά μέσα που κατέγραφαν όλο το ψυχολογικό αδιέξοδο. Πολύ καλοί και οι δυο συμπρωταγωνιστές Τενόροι ο Ολλανδός Φρανκ βαν Ακεν στο ρόλο του Λάτσα και Δημήτρης Πακσόγλου στο ρόλο του Στέβα, διευθυντής ορχήστρας ο Λουκάς Καρυττινός.

Συνολικά η Γενούφα ενώ γράφτηκε τον προηγούμενο αιώνα και αναφέρεται στους περιορισμούς στη ζωή των γυναικών, είναι πολύ σύγχρονη και σήμερα και αποδόθηκε από την ΕΛΣ ( Εθνική Λυρική Σκηνή) με πραγματικά άψογο τρόπο.