Του Άλκη Αντωνιάδη
Η συμφωνία του Eurogroup της 21ης Ιούνη για το ελληνικό χρέος που επικυρώνει και τυπικά τη λιτότητα στη χώρα μας για τις επόμενες δεκαετίες όπως και εκείνη για το Μακεδονικό, αν και με διαφορετικό περιεχόμενο μεταξύ τους, έχουν ένα κοινό γνώρισμα. Υλοποιούνται από μια κυβέρνηση πλήρους, ιδεολογικής και πολιτικής, ένταξης στο αστικό, συστημικό τόξο. Συμβαδίζουν παράλληλα με μια σειρά επικοινωνιακών και πολιτικών τακτικισμών του πρωθυπουργού ενόψει των επερχόμενων εκλογών.
Δε νομίζω ότι υπάρχει ιδιαίτερη αμφιβολία, σε όσους και όσες παρακολουθούν την ελληνική πολιτική ζωή, για το μέγεθος της ιδεολογική στροφής του ΣΥΡΙΖΑ, από το 2015 και έπειτα, όπως επίσης και για την ταχεία ενσωμάτωση του στους μηχανισμούς του κράτους.
Το κυβερνητικό κόμμα ευθέως μπορεί να χαρακτηρισθεί ως συνιστώσα του «κυρίαρχου μαζικού κόμματος» του κράτους που περιγράφει το 1977 ο Ν. Πουλαντζάς και για να δανειστούμε από την ορολογία της πολιτικής επιστήμης ευθέως μπορεί να ταυτιστεί με τη θεωρία του «κόμματος-καρτέλ». Ποια είναι η βασική συνισταμένη των δύο θεωριών; Ότι κόμματα που ανέρχονται στην εξουσία, όταν δεν είναι αποφασισμένα για ριζοσπαστικές τομές, γρήγορα ενσωματώνονται στην κυρίαρχη ιδεολογία και τους μηχανισμούς του κράτους, εγκαταλείπουν το ριζοσπαστικό τους λόγο και μετατρέπονται από φορείς εκπροσώπησης των κοινωνικών διεκδικήσεων σε «ιμάντες μεταβίβασης» της ιδεολογίας του (αστικού) κράτους προς τα κάτω. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερος κόπος για να βρούμε παραδείγματα ταύτισης του «νέου» ΣΥΡΙΖΑ με τα παραπάνω. Η στάση του στο Ελληνικό, τις Σκουριές και τους πλειστηριασμούς είναι μόνο κάποια ενδεικτικά.
Η ενσωμάτωση αυτή αντανακλά και στην ιδεολογική μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ προς την κεντρο-αριστερά και τη νεοφιλελεύθερη σοσιαλδημοκρατία. Ο Αλέξης Τσίπρας επιχειρεί πια να αποκηρύξει το παρελθόν του κόμματος και να πείσει ότι μπορεί να είναι ο πιο αποτελεσματικός διαχειριστής των αστικών πολιτικών. Στην κατεύθυνση αυτή από τη μία δηλώνει ότι ο παλιός ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχει πια ενώ από την άλλη, πολύ πρόσφατα, εκφράζει τη μεταμέλεια του για το δημοψήφισμα του 2015.
Η μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ δεξιότερα στον ιδεολογικό άξονα επιτρέπει στον πρωθυπουργό να διεκδικεί τον «μεσαίο χώρο» ελπίζοντας ότι η επικράτηση σε αυτόν θα του αποφέρει εκλογικά οφέλη. Έτσι, επιχειρεί να μετατρέψει τη δημόσια πολιτική σ’ ένα πεδίο που θα συγκρούονται, σε καθεστώς πόλωσης, δύο διαφορετικές εκδοχές του αστικού συστήματος. Με άλλα λόγια, επιχειρεί να επαναφέρει τα δίπολα δεξιά vs αντιδεξιά, πρόοδος vs συντήρηση, Τσίπρας vs Μητσοτάκης.
Η ενεργοποίηση αυτού του σχεδιασμού προϋποθέτει μία σειρά πολιτικών τακτικισμών τους οποίους ο πρωθυπουργός έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή όπως είναι η προσέγγιση με την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, η αναζήτηση συνεργασίας με το Ποτάμι, η επαναφορά του Φ. Κουβέλη, η έμμεση εκλογική στήριξη στον Γ. Μπουτάρη. Παράλληλα, σπεύδει να εκμεταλλευτεί τις αναταράξεις στο διχασμένο ΚΙΝΑΛ θέτοντας του το δίλημμα ή θα συνεργαστούμε ως προοδευτικές δυνάμεις ή θα ταυτιστείτε με τη δεξιά του Μητσοτάκη.
Ο πρωθυπουργός, επιχειρώντας να αποκτήσει την ηγεμονία της κεντρο-αριστεράς, θα προσπαθήσει να θέσει ένα ακόμη δίλημμα στους ψηφοφόρους σχετικά με την «επόμενη μέρα των μνημονίων». Αν και οι μεγάλες προσδοκίες για τη ρύθμιση του δημόσιου χρέους της χώρας εξανεμίστηκαν, η δημοσιονομική επιτήρηση των θεσμών είναι δεδομένη για αρκετό καιρό ακόμα και η λιτότητα διαρκής, ο Αλέξης Τσίπρας θα θριαμβολογήσει λέγοντας πως «εγώ σας έβγαλα από τα μνημόνια που σας έβαλαν οι άλλοι» και θα διεκδικήσει, μέσω προεκλογικών παροχών, να εμφανίσει ένα πιο κοινωνικό πρόσωπο σε σχέση με την «ανάλγητη δεξιά». Η τακτική αυτή αναμένει να λειτουργήσει πολλαπλασιατικά στο πλαίσιο της αντιδεξιάς πόλωσης.
Η υπογραφή, τέλος, της συμφωνίας για το Μακεδονικό, η οποία βέβαια υποκινήθηκε από τους ευρω-ατλαντικούς σχεδιασμούς, ενώ αυξάνει το ρίσκο της δημοσκοπικής καθίζησης του ΣΥΡΙΖΑ σε νομούς της Μακεδονίας εν τέλει δείχνει να συμφωνεί με τις εκλογικές επιδιώξεις του πρωθυπουργού. Ο Αλέξης Τσίπρας προσπαθεί και πάλι να επικοινωνήσει με τον ευρύτερο προοδευτικό και κεντρώο χώρο πιέζοντας τον Κυρ. Μητσοτάκη να αναδιπλωθεί σε δεξιότερες θέσεις και να αποσυρθεί από το μετριοπαθές κέντρο. Ταυτόχρονα, αυξάνει την εσωτερική πίεση στο ΚΙΝΑΛ που ταλανίζεται μεταξύ δύο διαφορετικών γραμμών ενώ εξασφαλίζει τη συναίνεση του Ποταμιού που του είναι απαραίτητη.
Η μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ στον ιδεολογικό άξονα δεν συνιστά εγκατάλειψη από μέρους του των απογοητευμένων αριστερών ψηφοφόρων. Το αντίθετο μάλιστα. Η γραμμή της πόλωσης σκοπεύει να περιορίσει τις απώλειες του ΣΥΡΙΖΑ προς τα αριστερά. Ο Α. Τσίπρας θα στρέψει την προσοχή του στους απογοητευμένους, απ΄ το κόμμα του, ψηφοφόρους της αριστεράς έχοντας τέσσερις κύριους άξονες απεύθυνσης: α) Την ανάγκη αντιπαράθεσης με τη δεξιά και τη συντήρηση β) την επικοινωνιακή διαχείριση συμβολικών πλαισιώσεων της αριστεράς γ) Την καλλιέργεια του φόβου ότι η νεοφιλελεύθερη Ν.Δ είναι προ των πυλών δ) το δόγμα της ΤΙΝΑ, ότι οποιαδήποτε εναλλακτική πρόταση της πραγματικής αριστεράς βρίσκεται εκτός ρεαλιστικού πλαισίου πολιτικής.
Αν οι τακτικισμοί αυτοί του πρωθυπουργού θα βρουν πρόσφορο έδαφος ή θα τον οδηγήσουν σε εκλογικό Βατερλό μένει να αποδειχτεί στην επόμενη κάλπη όποτε και αν στηθεί αυτή. Θα εξαρτηθεί και από την έκβαση της δικής μας πολιτικής πάλης. Από τη δική μας ικανότητα να πείσουμε τη νεολαία, τις υποτελείς τάξεις και τους αριστερούς και προοδευτικούς ψηφοφόρους ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί πια την κεντρο-αριστερή απόχρωση του ίδιου συστήματος που μονιμοποιεί τη φτώχεια για τους πολλούς και τα κέρδη για τους λίγους.