Του Θέμη Τζήμα

Η ώρα της ανασύστασης για τη ΛΑΕ και την αντιμνημονιακή, κοινωνικοαπελευθερωτική παράταξη

Το 2015, η ίδρυση της ΛΑΕ συμπύκνωσε τις ελπίδες για δικαίωση του κινήματος που οδήγησε στο μεγάλο “όχι” του ελληνικού λαού. Το πρώτο κάλεσμα, πριν ακόμα την επίσημη ίδρυση της ΛΑΕ καλούσε σε μια διαδικασία αυτό- οργάνωσης από τα κάτω προκειμένου ένα γνήσιο κοινωνικό-απελευθερωτικό μέτωπο να ματαίωνε την προδοσία των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.

Το κάλεσμα αυτό έδειχνε πως είχε γίνει κατανοητή η μοναδική κοινωνική δυναμική που εκδηλώθηκε δια του δημοψηφίσματος: το 62% δεν ήταν αποτέλεσμα αθροίσματος προϋπαρχουσών πολιτικών δυνάμεων αλλά η συμπύκνωση δια του Συμβάντος του “Όχι” μιας νέας κοινωνικής δυναμικής και εν δυνάμει πολιτικής δύναμης. Τα προγενέστερα πολιτικά σχήματα- ιδίως του αντιμνημονιακού χώρου- κατέστησαν ξεπερασμένα. Ή θα λάμβαναν μια ουσιαστικά κοινωνικό-απελευθερωτική, επαναστατική δυναμική ή θα εξελίσσονταν σε αντικειμενικά συντηρητικές δυνάμεις, αγκυρωμένες στο παρελθόν. Αυτό ήταν το νόημα του αρχικού καλέσματος αυτοοργάνωσης και υπέρβασης των ίδιων των σχημάτων που καλούσαν στην εν λόγω πορεία.

Δυστυχώς, αντί να ακολουθηθεί αυτή η στρατηγική επελέγη η πεπατημένη της επανάληψης του πειράματος ΣΥΡΙΖΑ -με ολίγη από ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Τα αποτελέσματα, όχι μόνο τα εκλογικά αλλά και τα οργανωτικά- κοινωνικά, είναι γνωστά και κανένας “κομματικός πατριωτισμός” δεν μπορεί να μας κάνει να εθελοτυφλούμε.

Η ιστορία θα τελείωνε εδώ αν απλά επρόκειτο για τις δικές μας φιλοδοξίες ως στελεχών. Ωστόσο, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Μπορεί η σημερινή ΛΑΕ να μη συγκινεί πολλούς, όμως αυτό που η ΛΑΕ θα έπρεπε να έχει γίνει παραμένει απολύτως αναγκαίο.

Οι λόγοι βρίσκονται μπροστά στα μάτια μας: πρώτον, τα μνημόνια έχουν παράξει ένα νέο πολιτειακό, οικονομικό και κοινωνικό καθεστώς. Πρόκειται για τον εφαρμοσμένο νεοφιλελευθερισμό και τη νεοαποικιακή εξάρτηση της χώρας με το αντίστοιχο, προωθούμενο, όχι μόνο πολιτικό αλλά και πολιτειακό εποικοδόμημα. Δεύτερον, έχουν αναδιαμορφώσει τις ταξικές σχέσεις, με τρόπο τέτοιο ώστε  “έξοδος από την κρίση” να σημαίνει “στασιμομιζέρια” σε στατιστικό επίπεδο για τη χώρα και εγκλωβισμό σε βαθιά κρίση για την πλειοψηφία του λαού. Τρίτον και λόγω των παραπάνω, η δυνατότητα της πολιτικής ελίτ να διαμορφώνει συναινέσεις έχει στρατηγικά συρρικνωθεί, εξ ου και χρειάζεται κατασταλτικά εργαλεία, τύπου μνημονίων. Τέταρτον, η διεθνής θέση της χώρας επιδεινώνεται δεδομένου ότι καθίσταται – ταυτοχρόνως- θύμα και προκεχωρημένο φυλάκιο του ιμπεριαλισμού στην περιοχή. Πέμπτον, μια βαθιά πολιτιστική, πνευματική αλλά και δημογραφική παρακμή οδηγεί σε αποσύνθεση των δομών της. Και τέλος, υπό το φως των παραπάνω, η χώρα χάνει το τρένο των μεγάλων αλλαγών που προωθούνται υπό την επίδραση των τεχνολογικών εξελίξεων και οι οποίες αφενός μεν εγείρουν νέους κινδύνους, αφετέρου δε, δίνουν αφάνταστες δυνατότητες, ακόμα και υπέρβασης του καπιταλιστικού μοντέλου.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, η παράταξη που με διαφορετικές εκφάνσεις, από το ΕΑΜ και έπειτα- στην πραγματικότητα από παλαιότερα ακόμα- έδενε το αίτημα της κυριαρχίας, άρα τον πατριωτισμό και τον αντί-ιμπεριαλισμό, με το αίτημα της λαϊκής κυριαρχίας, της κοινωνικής απελευθέρωσης και του άλλου οικονομικού μοντέλου, άρα με τη δημοκρατία και το σοσιαλισμό, παραμένει αναγκαία έστω και αν σήμερα εντοπίζεται κυρίως ως δυνητικότητα.

Αυτή η σύνθεση άλλωστε ήταν και η πεμπτουσία του αντιμνημονίου, στις καλύτερες, μαζικότερες και ηγεμονικές εκδοχές του, όταν η τυφλή οργή και η μικροαστική σπέκουλα των εργολάβων της εξουσίας δεν είχαν το “πάνω χέρι”. Αυτός είναι και ο λόγος που μέσα στη εν γένει κοινωνική παθητικότητα, οι πρώτες σπίθες κοινωνικής ανάτασης αχνοφαίνονται. Όσο η πολιτική ελίτ μιλάει για έξοδο από την κρίση και τα μνημόνια, τόσο το ερώτημα “γιατί δε συμπεριλαμβάνει και εμάς αυτή η έξοδος από την κρίση” θα διαχέεται στο λαό και θα υποσκάπτει το έδαφος των από πάνω.

Η ΛΑΕ σε αυτό το πλαίσιο παραμένει η πιο σημαντική, υπαρκτή και κυρίως με δυνατότητες, πολιτική δύναμη. Όμως όχι για πολύ και όχι αν δεν την ανασυστήσουμε με τόλμη και σχέδιο. Ένα τέτοιο πλήρες σχέδιο δεν μπορεί να αναλυθεί εδώ. Ο στόχος είναι να εισφερθούν στη συζήτηση κάποιοι άξονες, όπως οι παρακάτω:

• Πρώτον, σύσταση της ΛΑΕ από την αρχή, ως ενιαίου φορεά, κινηματικής βάσης, με όχημα την αυτοργάνωση στους μαζικούς χώρους “από τα κάτω”, σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες δυνάμεις από τα πάνω. Οι τελευταίες όμως- οργανώσεις, συλλογικότητες κλπ- στο βαθμό που ενδιαφέρονται για το εγχείρημα θα πρέπει να αποδεχτούν την υποχώρησή τους και σταδιακά απορρόφησή τους από το νέο ενιαίο κινηματικό φορέα. Εν τέλει, το δίλημμα είναι ή οργάνωση από τη βάση ή κατίσχυση των γραφειοκρατιών. Τα δύο δε γίνεται να συνυπάρξουν για πολύ.
• Κάλεσμα προς όλες τις κοινωνικές δυνάμεις και προς όλους τους πολίτες να οργανωθούν στους μαζικούς χώρους, πάνω στη βάση του ουσιαστικού περιεχομένου του αντιμνημονίου. Δεν είναι απαραίτητο κάποιος να συμφωνεί με το μέχρι τώρα πρόγραμμα της ΛΑΕ, απλά να είναι διατεθειμένος και αποφασισμένος να συγκρουστεί μέχρι τέλους με το μνημονιακό καθεστώς της εξάρτησης και του νεοφιλελευθερισμού εν γένει και όπως αυτό υλοποιείται σε κάθε χώρο. Πρωτοβουλίες όπως κάλεσμα για δημοψήφισμα για το Ευρώ, φοιτητικές επιτροπές αγώνα, νέα συνδικαλιστικά σχήματα, αντί-ιμπεριαλιστικές πρωτοβουλίες και κινήσεις πολιτών αυτοδιοικητικού προσανατολισμού
• Το κάλεσμα αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί με την οικοδόμηση ενιαίων σχημάτων βάσης και μαζικών χώρων, οι οποίες κατόπιν θα αποφασίσουν τη συμμετοχή τους ή όχι σε άλλα ευρύτερα μετωπικά σχήματα. Αντίστοιχες πρέπει να είναι και οι οργανώσεις της ΛΑΕ. Πλήρης απεμπλοκή από τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ σε κάθε χώρο.
• Υπάρχουν συγκεκριμένοι μαζικοί χώροι στους οποίους πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος: α) φοιτητικό, β) νεολαία, γ) εργαζόμενοι, δ) ελεύθεροι επαγγελματίες, ε) συνταξιούχοι, στ) επιστήμονες, ζ) αγρότες. Ξεχωριστή στρατηγική για κάθε χώρο αλλά και ενιαία κινηματική στρατηγική. Η κεντρική γραμμή πρέπει να είναι “αποδομούμε το μνημονιακό καθεστώς σε κάθε χώρο και κατόπιν το ανατρέπουμε συνολικά”.
• Σε αυτό το πλαίσιο και ενδεικτικά στο εσωτερικό της ΛΑΕ οι άμεσες οργανωτικές πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν θα μπορούσαν να είναι οι εξής: α) ενιαία νεολαία, που θα συνδέσει το φοιτητικό με το κοινωνικό ζήτημα και η οποία ως τέτοια θα συμμετέχει ή όχι σε όποιο άλλο σχήμα. Υιοθέτηση πρωτοβουλιών όπως αυτή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Μαζικοποίηση των αγώνων και τέλος σε λούμπεν συμπεριφορές που τελευταία εντοπίζονται σε φοιτητικούς χώρους. Ίδρυση παράταξης και σωματείων μεταφοιτητών- μεταπτυχιακών, υπ. διδακτόρων, μεταδιδακτόρων. β) υιοθέτηση συγκρουσιακής, εναλλακτικής στρατηγικής για τα συνδικάτα και για τη ΓΣΕΕ. Ίδρυση νέων σωματείων, πχ. πανελλαδικού σωματείου ή ομοσπονδίας νέων επιστημόνων- εργαζομένων και ξαναζωντάνεμα παλιών γ) έμφαση στις κλαδικές οργανώσεις. δ) αλλαγή των κεντρικών καθοδηγητικών οργάνων αλλά και της δημόσιας παρουσίας της ΛΑΕ, προκειμένου να δράσουν αποκεντρωμένα και να αποκτήσουν νέα δυναμική.

Τα παραπάνω είναι βήματα μιας ουσιαστικής αναδόμησης της ΛΑΕ, που θα την απεμπλέξουν από τις μίζερες συζητήσεις περί συμπράξεων στελεχών, που δεν αφορούν κανένα. Πρέπει δε να συνοδευτούν και από μια άλλη εσωτερική ζωή και σύνθεση των οργάνων της, με έμφαση στη δημοκρατία και στην αποκέντρωση.

• Σύστοιχη προγραμματική δουλειά. Αν το θέμα του Ευρώ και της ΕΕ ορθώς έγιναν αντιληπτά ως κρίσιμοι κρίκοι, άλλο τόσο καταστροφικά δρουν ως εμμονές και σημεία κρίσης στο “αριστερόμετρο”. Τα εύκολα τρίπτυχα και οι λαϊκισμοί δε μας βγάζουν πουθενά. Τα δύσκολα ερωτήματα πρέπει να τεθούν και να απαντηθούν με συντεταγμένο και πειστικό τρόπο: πώς θα δημιουργήσουμε σταθερές, καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας; πώς θα αναπτύξουμε την οικονομία; τι επενδύσεις θέλουμε; πώς θα λειτουργεί το κράτος; πώς θα σταματήσουμε τη φυγή νέων; τι θα κάνουμε για το δημογραφικό; ποια η νέα εξωτερική πολιτική; πώς θα χειριστούμε το χρέος και τα δημόσια οικονομικά; ποιο το κοινωνικό μας μπλοκ και ποιο το πρόγραμμά μας για όλο μαζί αλλά και για κάθε ξεχωριστή κοινωνική του ομάδα; τι γίνεται με τα κοινωνικά δικαιώματα και με τις πολιτικές ελευθερίες; τι πράττουμε για το προσφυγικό; πώς θα νικήσουμε τους ολιγάρχες; τι σημαίνει κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, σχεδιασμός, αποκέντρωση και αυτοδιαχείριση, βιωσιμότητα, ζωή χωρίς άγχος και χωρίς εκμετάλλευση, πάταξη της κερδοσκοπίας και των ραντιέρηδων, αναδιανομή πλούτου υπέρ του λαού και υπέρ του κοινωνικού μας μπλοκ με νέο φορολογικό σύστημα, κράτος με αναπτυξιακό, ρυθμιστικό και κοινωφελή τρόπο, ΜΜΕ διαφανή και δημοκρατικά, πρόσβαση στα πολιτιστικά αγαθά, νέο κοινωνικό ήθος και νοοτροπία απέναντι στον ατομικιστικό κανιβαλισμό και στο μικροαστισμό; τι σημαίνει και πώς υλοποιείται σοσιαλιστικός μετασχηματισμός, στις σημερινές εχθρικές συνθήκες; Σε αυτό το πλαίσιο τίθεται και το ερώτημα της στάσης μας για ΕΕ, Ευρωζώνη, ΝΑΤΟ, όχι μόνο ως προς το τι αλλά και ως προς το πότε.

Γι’ αυτό και στο πλαίσιο της αυτό- οργάνωσης πρέπει να καλέσουμε ινστιτούτα, επιστημονικές ενώσεις, κοινωνικές δυνάμεις, σε περιφερειακά προγραμματικά συνέδρια πάνω στα παραάνω θέματα. Έτσι, θα καταλήξουμε σε ένα πλήρες μεταβατικό και στρατηγικό πρόγραμμα και πάλι με διαρκή ανατροφοδότηση, βάσης και στελεχών.

• Επεξεργασία στρατηγικής για τις αυτοδιοικητικές εκλογές, με έμφαση σε τοπικά σχήματα τα οποία θα προκύπτουν από μαχόμενες κοινωνικές δυνάμεις, εκδοχές του συνεταιριστικού κινήματος και της αλληλέγγυας οικονομίας κλπ. Ενσωμάτωση διαφορετικών πολιτικών ρευμάτων και υποστήριξη προσωπικότητων -και- άλλων προελεύσεων.
• Τέλος, οποιαδήποτε συμμαχία θα πρέπει να δομηθεί πρωτίστως από τα κάτω και όχι με προσκλήσεις “κορυφής” και με βραχυπρόθεσμες αθροίσεις.

Μέχρι το 2015, η οργή, η προγραμματική ευκολία και οι ελάχιστοι κοινοί παρανομστές έδιναν τον τόνο στην αριστερά. Τις συνέπειες τις βιώνουμε. Σήμερα πια, χρειάζεται να προχωρήσουμε με μια βαθύτερη ενσυναίσθηση και με σχέδιο, προκειμένου να κατορθώσουμε να συνδεθούμε με τον ελληνικό λαό και να αναζωπυρώσουμε το ριζοσπαστισμό του.

Θέμης Τζήμας,

μέλος ΠΣ ΛΑΕ