Ιεράρχες του κλήρου, υπερσυντηρητικοί ακροδεξιοί και φασίζοντες κύκλοι, πρωτοστατούν σε κραυγές καταδίκης του νομοσχεδίου για την ταυτότητα φύλου, και ειδικότερα της διάταξης που -ενδεχομένως- θα δίνει την δυνατότητα επαναπροσδιορισμού φύλου από την ηλικία των 15 ετών. Παρότι, σε μεγάλο βαθμό και λόγω άγνοιας, το θέμα εμφανίζεται να «προβληματίζει» ένα ευρύτερο σύνολο ανθρώπων, που, αναμφίβολα, δεν μπορούν να υπαχθούν σε αυτές τις κατηγορίες.

Από την άλλη, το νομοσχέδιο περιέχει μια σειρά από «αγκάθια», που το «αφυδατώνουν» σε πολύ μεγάλο βαθμό από το ουσιαστικό περιεχόμενό του, δίνοντάς του έτσι μια επικοινωνιακή χροιά, η οποία στοχεύει αφενός στην ανάκτηση εσωτερικών ισορροπιών εντός του ΣΥΡΙΖΑ και αφετέρου στο να προβάλλει ένα κοινωνικά εκσυγχρονιστικό, δήθεν «αριστερό» πρόσωπο. Την ώρα που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ εξουθενώνει την κοινωνία με νέα αντιλαϊκά μέτρα, επερχόμενους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας, περικοπή συντάξεων και εργατικών δικαιωμάτων, εκποίηση του δημόσιου πλούτου «κοψοχρονιάς».

Ανεξάρτητα, όμως, από τα επικοινωνικά παιχνίδια που παίζονται στις τηλεοράσεις, η αντίθεση στο νομοσχέδιο περιέχει μία σαφώς στρεβλή αντίληψη περί της «κανονικότητας». Συνειδητά ή ασυνείδητα, ομολογημένα ή ανομολόγητα, περιέχει την αντίληψη ότι η διεμφυλικότητα εμπίπτει στην σφαίρα των ψυχικών διαταραχών της προσωπικότητας, και πως, για τον προσδιορισμό του φύλου, αρμόδιοι είναι κάποιοι «άλλοι» και όχι αυτός/η που επιλέγει τον επαναπροσδιορισμό του, ασκώντας έτσι ένα αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα.

Η στρεβλή αυτή αντίληψη για την διεμφυλικότητα είναι σαφώς καταδικαστέα από κάθε σοβαρή επιστημονική κοινότητα. Αναπαράγει προκαθορισμένα εξουσιαστικά κοινωνικά στερεότυπα και τον φόβο για την «διαφορετικότητα», ενώ έρχεται σε αντίθεση με το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα για τον αυτοπροσδιορισμό του σώματος, τον τρόπο με τον οποίο κάποιος/α αντιλαμβάνεται και επιθυμεί τον εαυτό του. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για Δικαιώματα του Ανθρώπου αναγνωρίζει την διεμφυλικότητα ως βασικό ατομικό ανθρώπινο δικαίωμα και την αποσυνδέει πλήρως από ιατρικές προϋποθέσεις, για τις οποίες κρίνει ότι συνιστούν απάνθρωπη – εξευτελιστική μεταχείριση και παραβίαση της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής των ατόμων (αρ. 3 και 8 ΕΣΔΑ)

Οι κραυγάζοντες συντηρητικοί και ακροδεξιοί πολέμιοι του νομοσχεδίου «ξεχνούν», άλλωστε, εσκεμμένα, ότι στην ηλικία των 15 ετών, η ταυτότητα φύλου έχει ήδη παγιωθεί. Ότι οι έφηβοι τρανς (όπως άλλωστε και οι ομοφυλόφιλοι ή οι λεσβίες) έχουν ήδη βιώσει σκληρούς αποκλεισμούς, περιθωριοποίηση, πολύ συχνά και φυσική κακοποίηση από το κοινωνικό, οικογενειακό ή το σχολικό τους περιβάλλον, ή ακόμα και δολοφονικές επιθέσεις από τρανσφοβικές και φασιστικές ομάδες. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις αυτοκτονιών εφήβων τρανς λόγω του «μπούλινγκ» που υφίστανται . Άρα, η δυνατότητα επαναπροσδιορισμού του φύλου σε όσους/ες 15χρονους τρανς το επιλέγουν, όχι μόνο δεν λειτουργεί επιβαρυντικά γι’ αυτούς/ες, αλλά λειτουργεί απελευθερωτικά, αποκαθιστώντας σημαντικά την ισορροπία στις σχέσεις τους με τον κοινωνικό τους περίγυρο.

Και εδώ χρειάζεται μία επιπλέον διευκρίνιση, που αναιρεί πλήρως την «φοβική» στάση απέναντι στο δικαίωμα επαναπροσδιορισμού του φύλου από τους εφήβους: Η επίσημη καταχώριση στα ληξιαρχικά και λοιπά δημόσια έγγραφα των τρανς ατόμων σύμφωνα με το φύλο που επιθυμούν, δεν σημαίνει ότι όλα τα τρανς άτομα επιλέγουν ορμονικές θεραπείες ή χειρουργικές επεμβάσεις στο σώμα τους. Ωστόσο, αν το επιλέγουν, είναι δικαίωμά τους.

Το νομοσχέδιο μπορεί να χρησιμεύσει ως μία θετική αφετηρία για την κλιμάκωση των αγώνων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Πρόκειται όμως για ένα νομοσχέδιο ατελές, καθώς, καταρχάς, διατηρεί την δικαστική πρωτοκαθεδρία στην διαδικασία της νομικής αναγνώρισης. Εξαρτάται, δηλαδή, η πιστοποίηση της ταυτότητας φίλου από έναν/μία δικαστή.

Ταυτόχρονα, διατηρούνται μία σειρά αποκλεισμών, που λειτουργούν αποτρεπτικά:

– Αποκλείονται οι έγγαμοι/ες, που πρέπει να λύσουν τον γάμο τους για να προχωρήσουν σε επαναπροσδιορισμό του φύλου, ενώ, μάλιστα, η διεμφυλικότητα δεν ταυτίζεται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό του ατόμου.

– Αποκλείονται οι μετανάστες και οι μετανάστριες, για τους οποίους δεν προβλέπεται η δυνατότητα νομικού επαναπροσδιορισμού του φύλου, παρότι τα διεμφυλικά άτομα αντιμετωπίζουν σοβαρές διώξεις (ακόμα και θάνατο) σε πολλές χώρες. Η διεμφυλικότητα, άλλωστε, αποτελεί σοβαρή αιτία για την οποία χιλιάδες άνθρωποι εξαναγκάζονται να πάρουν τον δρόμο της προσφυγιάς.

– Στην αρχική του εκδοχή, το νομοσχέδιο προβλέπει την δυνατότητα επαναπροσδιορισμού φύλου από την ηλικία των 17 ετών, δηλαδή αποκλείει, επί της ουσίας, τους ανήλικους.

– Δεν συμπεριλαμβάνεται καμία αναφοράς στο δικαίωμα της τεκνοθεσίας, που δεν έχει επιλυθεί ούτε για τα ομόφυλα ζευγάρια.

– Οι «ίντερσεξ» άνθρωποι, όσοι/ες δηλαδή δεν αυτοπροσδιορίζονται με βάση το δίπολο άνδρες ή γυναίκες, παραμένουν εκτός ρύθμισης του νομοσχεδίου.

Παρά το «αφυδατωμένο» περιεχόμενό του, το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή αποτελεί αναμφισβήτητα μία κατάκτηση της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, που έρχεται ως αποτέλεσμα των μακροχρόνιων αγώνων και διεκδικήσεων του αντισεξιστικού και γενικότερα αντιρατσιστικού κινήματος. Σε αυτό το κίνημα απομένει ακόμα ένας μακρύς δρόμος για να διανύσει. Δρόμος που συναντάται με την ταξική αντίσταση των πληττόμενων στρωμάτων της κοινωνίας, γιατί καμία κοινωνική κατάκτηση δεν μπορεί να αφορά όλους, ή να εδραιωθεί, σε μία κοινωνία εξαθλιωμένη και ηττημένη!

Μάνια Μπαρσέφσκι

Μέλος Επιτροπής Δικαιωμάτων της ΛΑΕ