Της Δέσποινας Σπανού  (αναδημοσίευση από την εφημερίδα ΚΟΝΤΡΑ)

Πολλά έχουν γραφτεί για την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Στα 50 χρόνια που πέρασαν τιμήθηκε ως ένα μεγάλο γεγονός, καθόρισε τις μετέπειτα εξελίξεις, αλλά αμφισβητήθηκε και από πολλούς που επιχείρησαν και επιχειρούν να υποβαθμίσουν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, ως κορυφαίο ιστορικό γεγονός. Η ίδια η εξέγερση δεν ανέτρεψε την χούντα. Συνέβαλε όμως στην πλήρη πολιτική απονομιμοποίησή της στην συνείδηση του λαού, ώστε μετά από μερικούς μήνες και με την τραγωδία της Κύπρου, να καταρρεύσει και ως μηχανικός εξουσίας. Στο Πολυτεχνείο η χούντα με στρατό εισέβαλε για να κτυπήσει άοπλους, εξεγερμένους νέους. Το γεγονός ότι κατέστειλε την εξέγερση με τα όπλα, έφερε την πραγματική ήττα της, δηλαδή την ηθική της κατάρρευση. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου υπήρξε καθοριστική στη συνείδηση του λαού, διότι ταυτίστηκε με την έννοια της θυσίας, η οποία είναι πάντα καταλυτική για τους λαούς και τα έθνη.

Τα συνθήματα «ψωμί, παιδεία, ελευθερία», «Έξω οι Αμερικάνοι», «Έξω οι βάσεις του θανάτου», μπόλιασαν τη νέα γενιά και υπήρξαν καταλυτικά για την διαμόρφωση της πολιτικής συνείδησης επί χρόνια. Το σύνθημα «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» εκφράζει τα ιδανικά για οποιαδήποτε κοινωνία. Το ψωμί σημαίνει τα αναγκαία για να ζήσει ένας άνθρωπος. Όταν έχει τα αναγκαία για να ζήσει, διεκδικεί και την παιδεία και όταν υπάρχει το ψωμί και η παιδεία διεκδικείται και η ελευθερία, δηλαδή η δυνατότητα να εκφράζεται και να δημιουργεί ελεύθερα.  Μπορεί η εξέγερση να μην έριξε αμέσως τη χούντα, προετοίμασε όμως την πτώση της, διότι κανένα καθεστώς ακόμη και στρατιωτικό, δεν μπορεί να παραμείνει για πολύ με τον λαό απέναντι. Μετά το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου και την εισβολή των Τούρκων, που έγινε με την στήριξη της χούντας, η κατάρρευσή της ήταν αναπόφευκτη.

Η αντίσταση του φοιτητικού κινήματος ήταν καθοριστική. Και εδώ αναδεικνύεται η σημασία της αντίστασης. Οι φοιτητές, που ήταν ένα μικρό κομμάτι του φοιτητικού κόσμου στην αρχή, κατάφεραν να ενεργοποιήσουν και άλλους και να αφυπνίσουν ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Υπήρξαν και άλλες αντιστασιακές πράξεις από το 1967 μέχρι το 1972, που κτύπησαν το καθεστώς, αλλά δεν προκάλεσαν την ανατροπή του. Μέχρι την εξέγερση του Πολυτεχνείου, η χούντα που επιβλήθηκε με τα όπλα και στηρίχτηκε μόνο από λίγους, είχε την παθητική ανοχή της κοινωνίας. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν αυτή που πυροδότησε την έκφραση της αντίστασης και λειτούργησε σαν μοχλός οργάνωσης του αντιδικτατορικού λαϊκού κινήματος. Και εδώ μπορούμε να κάνουμε μια συνολική εκτίμηση. Η αντίσταση μπορεί να ξεκινήσει από λίγους και να αγκαλιάσει τους πολλούς. Έτσι γράφεται η ιστορία. Έτσι μπορεί να γίνει και τώρα, που η κυβέρνηση Μητσοτάκη και το κυρίαρχο οικονομικό-πολιτικό σύστημα κάνει την μεγαλύτερη επίθεση σε κοινωνικά δικαιώματα, αναδεικνύει τους Αμερικάνους, που έφεραν την χούντα και έχουν προκαλέσει καταστροφές σε πολλές χώρες και τώρα στην Παλαιστίνη, ως προστάτες της Ελλάδας, ενώ ο ίδιος ο πρωθυπουργός συμπεριφέρεται ως τοποτηρητής των αμερικανικών συμφερόντων, βάζοντας σε κίνδυνο με αυτόν τον τρόπο την ειρήνη και την ασφάλεια, όχι μόνο της χώρας μας αλλά και της ευρύτερης περιοχής.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου άνοιξε τον δρόμο για την Μεταπολίτευση, δηλαδή για την ουσιαστική λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος στη χώρα, κατά την οποία κατακτήθηκαν, με την πίεση του λαϊκού συνδικαλιστικού κινήματος, δημοκρατικά και κοινωνικά δικαιώματα. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό και γι’ αυτόν τον λόγο η κυβέρνηση Μητσοτάκη και το κυρίαρχο πολιτικοοικονομικό σύστημα προσπαθούν να το αμαυρώσουν ως γεγονός, να συκοφαντήσουν όσους συμμετείχαν και να επιρρίψουν όλα τα κακά στις κατακτήσεις εκείνης της περιόδου, αποκρύπτοντας τις δικές τους τεράστιες ευθύνες.

Η κυβέρνηση της Ν.Δ. θέλει να απαξιώσει την εξέγερση του Πολυτεχνείου, διότι γνωρίζει ότι το νόημά του συγκινεί ακόμα, γνωρίζει ότι υπάρχει οργή από τις πολιτικές, που μπορεί να εκφραστεί αγωνιστικά. Σήμερα τα συνθήματα «ψωμί, παιδεία, ελευθερία», «Έξω οι Αμερικάνοι», είναι πιο επίκαιρα από ποτέ, διότι στην εποχή μας διακυβεύονται όλα. Μετά την ψήφιση των μνημονίων και των μνημονιακών νόμων, που ισχύουν μέχρι σήμερα, με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων, Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, το εισόδημα των πολιτών μειώθηκε τραγικά, οι λαϊκές περιουσίες λεηλατούνται με πλειστηριασμούς από Τράπεζες και funds, οι νέοι αναγκάζονται να φύγουν στο εξωτερικό αναζητώντας μία θέση εργασίας, η δημόσια υγεία διαλύεται για να ενισχυθούν οι ιδιωτικές δομές υγείας, η ακρίβεια έχει εκτοξευθεί, με αποτέλεσμα εργαζόμενοι και συνταξιούχοι να στερούνται και βασικά είδη διατροφής. Συνεπώς το αίτημα για «ψωμί» είναι πιο επίκαιρο από προηγούμενες δεκαετίες. Η δημόσια παιδεία διαλύεται. Οι μνημονιακές κυβερνήσεις, πιστές στις εντολές της Ε.Ε., προσπάθησαν να υποβαθμίσουν την δημόσια παιδεία προς όφελος της ιδιωτικής, ώστε ο αριθμός των επιστημόνων να μειωθεί και η παιδεία και η ανώτατη εκπαίδευση να είναι μόνο προνόμιο των παιδιών των ανώτερων τάξεων. Η προσπάθεια της κυβέρνησης για τοποθέτηση αστυνομίας στα Πανεπιστήμια, ώστε να περιορίζεται η ελεύθερη έκφραση των ιδεών, εντάσσεται στο γενικότερο έλεγχο της παιδείας που όμως βρήκε την αποφασιστική αντίδραση του φοιτητικού κινήματος. Συνεπώς το αίτημα για παιδεία δεν είναι μόνο επίκαιρο, αλλά και στόχος ενός κινήματος που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια και έχει επιτυχίες, διότι η κυβέρνηση απέτυχε να βάλει αστυνομία στα Πανεπιστήμια. Η κυβέρνηση Ν.Δ., προκειμένου να περάσει την αντιδραστική πολιτική της, κλιμακώνει την καταστολή και την επίθεση στις δημοκρατικές ελευθερίες. Υποδαυλίζει την αστυνομική βία, όπως φάνηκε και από τις δολοφονίες των τριών ανήλικων Ρομά από αστυνομικούς και ιδιαίτερα την τελευταία στην Βοιωτία. Συλλαμβάνει αυθαίρετα διαδηλωτές που κρατούν την Παλαιστινιακή σημαία σε μια προσπάθεια να αποκρύψει τα αισθήματα του Ελληνικού λαού, που είναι σε πλήρη αντίθεση με την αμερικανόδουλη πολιτική Μητσοτάκη. Το σύνθημα «Ελλάδα, Κύπρος, Παλαιστίνη, Αμερικάνος δεν θα μείνει», συγκινεί πάντα την πλειοψηφία του Ελληνικού λαού. Γι’ αυτό προσπαθούν να περιορίσουν τις δημοκρατικές ελευθερίες. Προσπάθησαν να απαγορεύσουν και τις διαδηλώσεις, αλλά δεν το κατόρθωσαν λόγω των λαϊκών αντιδράσεων. Οι λαϊκές αντιδράσεις μπορούν πάντα να ανατρέψουν αντιδραστικές πολιτικές.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες φόβου, καταστολής και σιωπής, αποδεικνύει ότι όλα είναι δυνατά, αν ο λαός παλεύει αποφασισμένος να διεκδικήσει μια καλύτερη, πιο δίκαιη κοινωνία. Οι μεγάλες κινητοποιήσεις και πορείες προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία, 50 χρόνια μετά, από μεγαλύτερους αλλά και νεώτερους, αποδεικνύει ότι η σπίθα υπάρχει και μπορεί να γίνει φωτιά αλλαγής και ανατροπής.

 Δέσποινα Σπανού είναι πρώην Αντιπρόεδρος της ΑΔΕΔΥ, Στέλεχος της ΛΑΕ – ΑΑ