Της Δέσποινας Σπανού
Η Ελλάδα αυτό το καλοκαίρι υπέστη τεράστιες οικολογικές καταστροφές, μεγαλύτερες από οποιανδήποτε χώρα της Ευρώπης. 2 εκατ. στρέμ. κάηκαν στην Ρόδο, στην Αττική, στη Στερεά Ελλάδα, στον Έβρο με δραματικές συνέπειες στο οικοσύστημα και στις καλλιέργειες, αλλά κυρίως σε απώλειες ανθρώπων, διότι ακόμη δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό μεταναστών που κάηκαν μαζί με άλλους κτηνοτρόφους, που στην προσπάθειά τους να σώσουν τα ζώα τους έχασαν την ζωή τους! Τεράστιο όμως είναι και το οικονομικό κόστος των καταστροφών αυτών. Πριν την καταγραφή των ζημιών από τον Daniel, μόνο οι συνέπειες από τις πυρκαγιές υπολογίζοντο από πανευρωπαϊκή έρευνα της Distrelek σε ένα 1,7 δις! Το ποσό δεν είναι υπερβολικό, αντιθέτως είναι μικρό, αν υπολογίσουμε ότι σύμφωνα με τις μετρήσεις του 2020 (πριν τις πυρκαγιές του 2021), κάθε Έλληνας μικρός ή μεγάλος επιβαρύνετο με 100 € ετησίως για οικονομικές ζημιές των φυσικών καταστροφών. Επρόκειτο για την μεγαλύτερη επιβάρυνση σε όλη την Ε.Ε. και είναι ενδεικτικό ότι εκείνη τη χρονιά η Eurostat υπολόγισε σε 982 εκατ. Ευρώ το ετήσιο κόστος των οικονομικών επιπτώσεων στην Ελλάδα. Με βάση μόνο τα προηγούμενα στοιχεία, η Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής της Τράπεζας της Ελλάδος σε μελέτη που εκπονήθηκε πολύ πριν τα τελευταία γεγονότα, υπολογίζει το κόστος για την ελληνική οικονομία σε 577 δις Ευρώ σωρευτικά μέχρι το 2100!! Η Scope Ratings, που έδωσε στις αρχές Αυγούστου την επενδυτική βαθμίδα, ανέφερε σε έκθεσή της ότι «η Ελλάδα κατέχει την δεύτερη πιο αδύναμη θέση στη ζώνη του Ευρώ, ως αναφορά στην έκθεσή της και την ευπάθειά της σε κίνδυνο φυσικών καταστροφών, μόνο μετά την Ιταλία», αλλά η Ελλάδα βιώνει τις πιο σημαντικές απώλειες από οποιοδήποτε κράτος της Ε.Ε., σύμφωνα με τη Eurostat. Και σε αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται τα διαφυγόντα έσοδα από τον τουρισμό. Παράδειγμα η ξαφνική αποχώρηση και η ακύρωση αφίξεων φέτος στη Ρόδο, μετά την πυρκαγιά.
Οι μεγάλες καταστροφές όμως από την κλιματική αλλαγή δεν είναι νομοτέλεια. Ζούμε στον αιώνα της τεράστιας ανάπτυξης της τεχνολογίας, επομένως αν είχαν γίνει τα κατάλληλα έργα και υπήρχαν τα αναγκαία μέσα σε εξοπλισμό με το ανάλογο προσωπικό, οι συνέπειες θα ήταν πολύ μικρότερες και οι καταστροφές θα είχαν προληφθεί! Μη ξεχνάμε ότι η πυρκαγιά στον Έβρο διήρκεσε επί 17 ημέρες και έσβησε τελικά με τη βροχή!
Και ερχόμαστε στη καταιγίδα Daniel που ανέδειξε με τον κατηγορηματικό τρόπο την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων και το μέγεθος της διαφθοράς, διότι χρήματα είχαν διατεθεί. 143 εκατ. είχε πάρει η ΤΕΡΝΑ από τα 445 εκατ. που είχαν εγκριθεί. Πού πήγαν;
Το μέγεθος της καταστροφής και οι συνέπειες είναι τεράστιες. 17 νεκροί μέχρι τώρα (δεν ξέρουμε αν υπήρχαν και πόσοι μετανάστες εργάτες γης, που δεν τους αναζητά κανείς), χιλιάδες νεκρά ζώα, κατεστραμμένες καλλιέργειες, απόγνωση από τους κατοίκους (δεν έχουμε κάν κτήματα λένε οι αγρότες). Πτώση του ΑΕΠ κατά 5% που αντιστοιχεί στο ¼ της αγροτικής παραγωγής της χώρας. Οι συνέπειες θα είναι τραγικές, όχι μόνο για τους κατοίκους, που έχασαν συγγενείς και περιουσίες, αλλά για ολόκληρη τη χώρα, διότι θα υπάρξουν ελλείψεις προϊόντων, οι τιμές θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο, με συνέπεια την ακόμη μεγαλύτερη μείωση του πραγματικού εισοδήματος. Τι κάνει η κυβέρνηση; Όχι μόνο αρνείται οποιαδήποτε ευθύνη για την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων, αλλά χρησιμοποιεί την καταστροφή σαν ευκαιρία για νέα μέτρα. Ακολουθεί τη ρήση του θεωρητικού του νεοφιλελευθερισμού Μίλτον Φρίντμαν, που είχε πει ότι «κάθε καταστροφή είναι για εμάς μιά ευκαιρία». Εισηγείται δηλαδή σαν λύση την ασφάλιση των περιουσιών από τους ίδιους τους πολίτες. Αυτό σημαίνει:
- Το κράτος παραιτείται οποιασδήποτε ευθύνη για ζημίες των πολιτών και επιρρίπτει σε αυτούς την ευθύνη της προστασίας τους. Το αποτέλεσμα θα είναι η μετακίνηση πόρων (πολλά δις) από τα νοικοκυριά προς τις ασφαλιστικές εταιρείες και τις Τράπεζες που τις ελέγχουν, για ασφάλιση κατοικιών και επιχειρήσεων έναντι κινδύνων από πυρκαγιές, σεισμούς και πλημμύρες.
- Δίνονται κίνητρα για την ασφάλιση των περιουσιών μέχρι και 10% έκπτωση επί του ΕΝΦΙΑ. Ο ΕΝΦΙΑ επιβλήθηκε τάχα προσωρινά, στο όνομα της δημοσιονομικής κρίσης και τελικά νομιμοποιήθηκε, τώρα όμως οι δημοσιονομικοί λόγοι και η μείωση των δημοσίων εσόδων παραβλέπονται προς όφελος των ασφαλιστικών εταιρειών!
- Το κόστος για τα νοικοκυριά θα είναι πολύ μεγάλο, διότι οι ασφαλιστικές εταιρείες θα καθορίζουν τα ασφάλιστρα με βάση την παλαιότητα των κτιρίων (στα αστικά κέντρα είναι πολλών δεκαετιών), η δε έκπτωση θα υπάρχει αν η ασφάλιση περιλαμβάνει όλους τους πιθανούς κινδύνους (για τους σεισμούς υπάρχουν αυστηρότερες προϋποθέσεις), επομένως το βέβαιο είναι ότι τα ασφάλιστρα μπορεί να αποβούν διπλάσια ή τριπλάσια του ΕΝΦΙΑ, δηλαδή άλλη μία μεγάλη λεηλασία του λαϊκού εισοδήματος.
- Η αποποίηση των ευθυνών από την κυβέρνηση και η επίρριψη της ευθύνης στους πολίτες θα έχει σαν αποτέλεσμα να μην γίνονται αντιπλημμυρικά έργα, ούτε ενίσχυση των δημοσίων υποδομών. Οι φόροι θα συνεχίσουν να καταβάλλονται (και ο ΕΝΦΙΑ) αλλά ο πολίτης θα θεωρείται ότι είναι ο μόνος υπεύθυνος για την προστασία της περιουσίας του με χρήματα που θα έχουν αφαιρεθεί από το πενιχρό εισόδημά του.
- Η εκμετάλλευση της κυβέρνησης από την κακοκαιρία Daniel ισοδυναμεί με παροχή δισεκατομμυρίων στις ασφαλιστικές εταιρείες που στην Ελλάδα ελέγχονται από τις Τράπεζες σε μεγάλο βαθμό ή από το Fund CVC, που έχει πάρει την Εθνική Ασφαλιστική. Μιλάμε για τεράστια ποσά. Στόχος είναι η ασφάλιση της κατοικίας να γίνει καθολική και υποχρεωτική, όπως των αυτοκινήτων και των μοτοσυκλετών.
- Το σχέδιο αυτό δεν είναι καινούργιο. Έχει αρχίσει να προωθείται από το 2021 μετά τις πυρκαγιές. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση, για να προωθήσει τις ασφαλιστικές εταιρείες, δεν έχει προχωρήσει σε αντιπλημμυρικά έργα. Τον Αύγουστο μάλιστα αφαίρεσε αντιπλημμυρικά έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης!
- Οι ασφαλιστικές εταιρείες επιδιώκουν μόνο μεγάλα κέρδη και θα σταματήσουν να ασφαλίζουν αν τα κέρδη αυτά δεν επιτυγχάνονται. Παράδειγμα ότι στις Η.Π.Α., σύμφωνα με το δημοσίευμα της Washington Post (3.9.2023), οι 5 μεγαλύτερες ασφαλιστικές εταιρείες των Η.Π.Α. σταματούν να ασφαλίζουν για ακραία φαινόμενα (τυφώνες, πυρκαγιές) λόγω του υψηλού κόστους. Επειδή κατέβαλαν 296 δις δολάρια την τελευταία τριετία, σταματούν να ασφαλίζουν για ακραία φαινόμενα λόγω κλιματικής κρίσης.
-
Με την πρόταση Μητσοτάκη λοιπόν, το κράτος θα παραιτείται της ευθύνης για την προστασία των πολιτών για δημόσιες υποδομές, η ευθύνη θα μεταφέρεται στους πολίτες, που θα πρέπει να δικά τους έξοδα να ασφαλίζουν τις περιουσίες τους. Οι ασφαλιστικές εταιρείες όμως μπορούν να διακόπτουν την ασφάλιση όταν το κόστος είναι μεγάλο, με αποτέλεσμα οι πολίτες να μένουν κυριολεκτικά στο έλεος των φυσικών φαινομένων. Οι πρόσφατες καταστροφές όμως στην Θεσσαλία δημιουργούν και άλλο ένα ισχυρό ενδεχόμενο. Αγρότες και κτηνοτρόφοι απελπισμένοι από την αδιαφορία της κυβέρνησης, την καταστροφή της περιουσίας τους και την ανάγκη επιβίωσης να αναγκαστούν να μεταναστεύσουν πουλώντας όσο όσο τα κτήματα τους σε τράπεζες και funds, που θα βρουν άλλη μία ευκαιρία αύξησης των κερδών τους! Αυτό είναι ένα ενδεχόμενο που το γνωρίζει και το αποδέχεται το επιτελείο Μητσοτάκη!
Η κλιματική κρίση όμως και οι φυσικές καταστροφές δεν είναι ευκαιρία για περισσότερα κέρδη. Είναι αιτία που επιβάλλει κρατική παρέμβαση με περισσότερα τεχνικά έργα, περισσότερες δημόσιες υποδομές, περισσότερο και επιστημονικά εξειδικευμένο προσωπικό για την αντιμετώπισή τους. Η κοινωνία πρέπει να απαντήσει στις νεοφιλελεύθερες επιλογές της κυβέρνησης και την απληστία του μεγάλου κεφαλαίου, που καταστρέφουν το οικοσύστημα και την ζωή των πολιτών και να επιβάλει με τους αγώνες της την λήψη μέτρων πριν να είναι πολύ αργά.
Η Δέσποινα Σπανού είναι πρώην Αντιπρόεδρος της ΑΔΕΔΥ, Στέλεχος της ΛΑΕ – ΑΑ