Η εγκατάλειψη από κυβέρνηση της πολυδιάστατης ενεργειακής πολιτικής

Μητσοτάκης βασιλικότερος του βασιλέως στην αντιρωσική πολιτική

Νίκου Γεωργακάκη

Παρά το γεγονός πως, εδώ και δεκαετίες καμία κυβέρνηση δεν έχει  αμφισβητήσει,  αλλά υιοθετεί τον  γενικότερο προσανατολισμό της χώρας των τελευταίων δεκαετιών, δηλαδή το «ανήκομεν εις την Δύσιν», στον ενεργειακό τομέα προβάλλεται  και εφαρμόζεται σε σημαντικό βαθμό διαχρονικά, μία πιο σώφρων  επιλογή, επιλογή  μιας -σχετικά βέβαια- πολυδιάστατης ενεργειακής πολιτικής, που γενικά έχει εκτιμηθεί ως  επωφελής για τη χώρα μας, αλλά ασφαλώς και για τον εταίρο, τη Ρωσία εν προκειμένω, στα πλαίσιο ισότιμων συνεργασιών.

Γνωρίζουμε, πως, για χρόνια, η Ελλάδα έκανε εισαγωγές πετρελαίων, γενικά υδρογονανθράκων από Ρωσία, Καζαχστάν , Λιβύη,  ΙΡΑΝ που δεν ανήκαν  στο λεγόμενο Δυτικό στρατόπεδο. Eνόσω  το ψυχροπολεμικό κλίμα βρισκόταν  σε ύφεση, το περιβάλλον αυτό, ευνοούσε την οικονομική συνεργασία Δύσης -Ανατολής.

Όμως μη αποδεχόμενα αυτή την πραγματικότητα, τα κέντρα της Δύσης (ΗΠΑ, Βρυξέλλες), όπως γνωρίζουμε από τις διάφορες διακηρύξεις και αποφάσεις τους, και παλιότερα πίεζαν  για την ελαχιστοποίηση μέχρι πλήρη διακοπή σχέσεων Δύσης Ανατολής με χώρες θεωρούμενες εχθρικές προς την Δύση, όπως κυρίως η Ρωσία αλλά και  το ΙΡΑΝ.

Υπήρχε ισχυρή πίεση για την  απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο (ΦΑ) η οποία  υλοποιείται σήμερα με την  πλήρη ευθυγράμμιση με ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ το επιδίωκαν και το  πέτυχαν την τελευταία περίοδο με την αποφασιστική, «επιθετική» στάση τους  που επέβαλε αυτή την ριζική στροφή.

Ευτυχώς, για την Ελλάδα ,που η Ρωσία του Πούτιν, αν και μας έχει κατατάξει  την τελευταία περίοδο στους εχθρούς της Ρωσίας, δεν έχει διακόψει την παροχή φυσικού αερίου όπως αντίθετα έκανε πχ με Βουλγαρία και Πολωνία.

Θυμίζουμε, ότι, τον Απρίλιο του 2022, μετά την  απόφαση της Ρωσίας να κλείσει τις στρόφιγγες του φυσικού αερίου της προς ορισμένες εχθρικές σε αυτήν  χώρες που επέβαλαν embargo στη Ρωσια, αυτή αντέδρασε και προκλήθηκε ένταση μεταξύ Μόσχας και Ευρώπης ως προς την προμήθεια ενέργειας με  συνέπεια και την  έως και 17% αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Σαν συνέπεια των πιέσεων από (ΗΠΑ, Βρυξέλες) επί  των φιλικών της κυβερνήσεων, μαζί και  της κυβέρνησης Μητσοτάκη, έχουμε τη   ριζική μεταβολή, στροφή 180⁰ μοιρών,  σχετικά με την διεθνή ενεργειακή πολιτική μας.με στόχο την    απεξάρτηση ως και πλήρη διακοπή της όποιας  συνεργασίας με τη Ρωσία.

Όμως, παρά τις προθέσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη, αυτό είναι ανέφικτο   για τη χώρα μας, ακριβώς λόγω  αντικειμενικών  δεδομένων. Έτσι  η ενεργειακή συνεργασία με την Ρωσία συνεχίζεται ως σήμερα αν και μειούμενη. Αυτό βεβαίως σχετίζεται  και πιστώνεται τόσο σε κάποια θετικά διαλείμματα της εξωτερικής μας πολιτικής αλλά κυρίως στη στάση της Ρωσίας που, σε αντίθεση με την στάση σε άλλες χώρες, δεν έχει  διακόψει την παροχή ΦΑ προς την Ελλάδα όπως έχει κάνει με άλλες χώρες (για παράδειγμα με  Βουλγαρία Πολωνία)

Βεβαίως συμφωνούμε και  θεωρούμε πως η ανεξαρτησία μιας χώρας, σε όλους τους τομείς είναι ένας σημαντικός θετικός στόχος, αλλά με δεδομένα τα  ελλείμματα μας σε ενεργειακούς πόρους, η πλήρης απεξάρτηση είναι αδύνατη και επομένως  είναι αναγκαία και η οικονομική και ενεργειακή συνεργασία και με τη Ρωσία. .

Παρά την επιλογή της κυβέρνησης Μητσοτάκη για πλήρη απεξάρτηση από αυτήν, τα αντικειμενικά δεδομένα δεν το επιτρέπουν. Ρεαλιστικός στόχος δεν είναι η πλήρης απεξάρτηση αλλά  η μείωση  της εξάρτησης.

Να τονιστεί εδώ πως αν  και θεωρείται και προβάλλεται σαν οριστική επιλογή η προαναφερθείσα απεξάρτηση ,όποια  επιμονή και να υπάρξει σε αυτήν, δεν αποκλείεται να χρειαστούν αρκετά χρόνια για δραστική μείωση.

Ασφαλώς δεν γνωρίζουμε πως θα εξελιχτούν οι καταστάσεις αύριο. Όμως αν συνεχιστεί  το ψυχροπολεμικό κλίμα που έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ δεν έχουν άδικο  οι περισσότεροι αναλυτές που συγκλίνουν στην άποψη για  παραπέρα όξυνση των σχέσεων με Ρωσία παρά την εξομάλυνσή τους.

Ποια είναι τα δεδομένα της εξάρτησης.

Η Ελλάδα, παρά τις όποιες εναλλαγές,  εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το Ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο και είναι παράλογο να κλείνει κάποιος τα μάτια του σε αυτή την πραγματικότητα.

Όπως αναφέρει ο Ορέστης Ομράν στο βιβλίο του[1] για την ενεργειακή κρίση, η Ελλάδα αλλά και όλη η ΕΕ, πριν την επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία) εξαρτώνταν σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία ενεργειακά, η ΕΕ συγκεκριμένα  σε ποσοστό 90%, 97% και 70% αντίστοιχα σε ΦΑ, πετρέλαιο και λιθάνθρακα. Η Ελλάδα σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat που αφορούν το 2020, εισήγαγε  το 81,4 % του ενεργειακού μίγματος από Ρωσία και κατείχε το 4^ο μεγαλύτερο ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης από εισαγωγές και  την 5^η μεγαλύτερη εξάρτηση από το ρωσικό ΦΑ, μεταξύ των χωρών της ΕΕ.

Όπως προκύπτει και από τον επόμενο πίνακα 1, με βάση τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, κατά τη χρονική περίοδο 2018-2022, αν και το εμπορικό ισοζύγιο επιδεινώθηκε συνολικά κατά 73% το ισοζύγιο καυσίμων επιδεινώθηκε  αρκετά περισσότερο 154%. (2018= -5180,7 ενώ 2022=-13158,5).

[1] Ορέστης Ομράν: “25+1 Ερωτήσεις για την ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΡΙΣΗ”, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, 2023

Οι ΗΠΑ ενδιαφερόμενοι για τα συμφέροντά τους επιδιώκουν την ανάπτυξη των οικονομικών εμπορικών σχέσεων με χώρες της ΕΕ μαζί και της Ελλάδας, ενώ αντίθετα ενδιαφέρονται για μείωση των αντίστοιχων σχέσεων με Ρωσία

Όμως, παρά τη γνωστή αυτή  θέση των ΗΠΑ, αντικειμενικοί λόγοι αλλά ασφαλώς και πρωτοβουλίες εκ μέρους της Ρωσίας έχουν συμβάλει στην βελτίωση των σχέσεων χωρών της ΕΕ με Ρωσία και τις σημαντικές ενεργειακές σχέσεις..

Οι εισαγωγές μας από Ρωσία που αφορούν κυρίως ενεργειακά αγαθά (φυσικό αέριο και πετρέλαιο) βρίσκονται σε σημαντικά  επίπεδα με τη Ρωσία. Αυτό προκύπτει και από το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας  με τη Ρωσία, το οποίο σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται ως εξής:

Την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2022 η αξία των εισαγωγών της Ελλάδας από τη Ρωσία ανήλθε σε 9.330,2 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 116,9% σε σχέση με την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2021 που ήταν 4.302,4 εκατ. ευρώ. Η αξία των εξαγωγών της Ελλάδας προς τη Ρωσία την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2022 ανήλθε σε 156,4 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση 24,3% σε σχέση με την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2021 που ήταν 206,6 εκατ. ευρώ. Το εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας-Ρωσίας την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2022 ήταν αρνητικό και ανήλθε σε 9.173,7 εκατ. ευρώ (έλλειμμα), (Πίνακας 2)

Το έτος 2021, 655 ελληνικές επιχειρήσεις πραγματοποίησαν εισαγωγές από τη Ρωσία και 639 ελληνικές επιχειρήσεις πραγματοποίησαν εξαγωγές προς τη Ρωσία. Το έτος 2022, 398 ελληνικές επιχειρήσεις πραγματοποίησαν εισαγωγές από τη Ρωσία και 404 ελληνικές επιχειρήσεις πραγματοποίησαν εξαγωγές προς τη Ρωσία

Βλέπουμε δηλαδή μία υποχώρηση στην εμπορική δραστηριότητα μεταξύ 2021 και 2022 που όμως παραμένει ακόμη σημαντική

Βεβαίως  δεν γνωρίζουμε πως θα εξελιχτούν οι καταστάσεις αύριο. Όμως, αν συνεχιστεί το ψυχροπολεμικό κλίμα που έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ, δεν έχουν άδικο  οι περισσότεροι αναλυτές που  είναι απαισιόδοξοι και να συγκλίνουν περισσότερο στη θέση για  παραπέρα όξυνση των σχέσεων με Ρωσία  παρά για εξομάλυνσή.

Να επισημάνουμε όμως εδώ, πως παρά την επιλογή της κυβέρνησης Μητσοτάκη για πλήρη απεξάρτηση από τη Ρωσία, τα αντικειμενικά δεδομένα δεν επιτρέπουν μια ταχεία απεξάρτηση

Όπως προαναφέρθηκε η Ελλάδα, κατέχει το 4^ο μεγαλύτερο ποσοστό συνολικής ενεργειακής εξάρτησης και την 5^η μεγαλύτερη εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο μεταξύ των χωρών της ΕΕ

Ο δείκτης  ενεργειακής εξάρτησης από Ρωσία αντιπροσωπεύει το 46,5% των όλων εισαγωγών ενώ η Ελλάδα εισήγαγε το 38,9% του ΦΑ και το 73% του πετρελαίου που καταναλώνει, από τη χώρα αυτή, (Πηγή;Ορέστης Ομράν:25+1 ερωτήσεις για την Ενεργειακή κρίση).

Επίλογος.

Η αλήθεια που διατύπωσε πρόσφατα η ηγεσία της  Κίνας, είναι σημαντική  και αν συνειδητοποιηθεί ευρύτερα, μπορεί να επηρεάσει θετικά, να αλλάξει τα παγκόσμια δεδομένα και να οδηγήσει σε ένα φιλειρηνικό κόσμο.

Σύμφωνα με αυτήν:

“Οι ΗΠΑ είναι ο Νο. 1 πολεμοκάπηλος στον κόσμο» και «όσο υπάρχει αμερικανική ηγεμονία και επιθετικότητα, o υπόλοιπος κόσμος δεν θα έχει ειρήνη”

Βεβαίως στην ομάδα των χωρών του αναθεωρητισμού δεν περιλαμβάνονται μόνο οι ΗΠΑ που πρωτοστατούν στον ψυχρό πόλεμο. Ασφαλώς τις τελευταίες δεκαετίες  έχουμε βιώσει αρκετές επεμβάσεις και από άλλες ισχυρές χώρες όπως για παράδειγμα Γαλλία, Βρετανία, ΝΑΤΟ, και πρόσφατα  επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία, όμως οι ΗΠΑ  αποτελούν την πλέον αναθεωρητική δύναμη και δεν πρόκειται να αλλάξουν στάση παρά μόνο σε δύο περιπτώσεις:

1. Αν, εντός του δυτικού στρατοπέδου μεταβληθούν οι επιλογές με βάση επανεκτίμηση, ότι, η ψυχροπολεμική πολιτική ζημιώνει σε τεράστιο βαθμό και τις χώρες της Δύσης
2. Αν αναπτυχτεί ένα ισχυρό παγκόσμιο φιλειρηνικό κίνημα που θα βάλει τη σφραγίδα του.

Οι διεθνείς σχέσεις έχουν φθάσει σήμερα στο χειρότερο σημείο και αυτό οφείλει να προβληματίσει όλο τον κόσμο της ευθύνης, τον κόσμο που θέλει την Ειρήνη.