Ο Αγωγός Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη ξανά στην επικαιρότητα.
Βρε πως αλλάζουν οι καιροί

Νίκου Γεωργακάκη

Αγωγός Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη: Σύντομο Ιστορικό

Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, θυμόμαστε τη συμφωνία κατασκευής του αγωγού που υπογράφτηκε στην Αθήνα στις 17 Μαρτίου 2007 και όπου ο σχεδιασμός πρόβλεπε ως το τέλος 2010, να μεταφέρει αρχικά 700.000 βαρέλια/μέρα δια μέσου των 280 km αγωγού, με προοπτική να αυξηθεί σε 1 εκατ βαρέλια/μέρα.
Ο πετρελαιαγωγός αυτός (Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη), ανάγεται στα 1993 όταν ένας Έλληνας επιχειρηματίας, ο Νίκος Γρηγοριάδης εμπνεύστηκε και πρότεινε το project αυτό, που θα μετέφερε ρωσικό πετρέλαιο σε Βουλγαρία και στη χώρα μας και εν συνεχεία στη Δύση.
Παρόλο που ήταν ένας αγωγός ελληνικής έμπνευσης (σπάνιο φαινόμενο), εναλλακτικός δρόμος για την παράκαμψη διέλευσης από την ευαίσθητη περιοχή (στενά Βοσπόρου), όμως υποστηρίχτηκε στη συνέχεια από Ρωσία και Βουλγαρία. Η ιδέα του αγωγού βέβαια χρειάσθηκε χρόνια «ωρίμανσης» αλλά η τελική επιλογή της όδευσης ήταν θετική και κρίθηκε σαν επιτυχία για την χώρα μας.
Τη συμφωνία υπέγραψαν η Ελλάδα, η Ρωσία και η Βουλγαρία δια των αντίστοιχων υπουργών οικονομίας και το κόστος του σχεδίου (project) εκτιμήθηκε σε € 1,0 δισ.
Ιδιοκτήτης ορίστηκε η κοινοπραξίαΤransbalcanPipeline, με αρχική συμμετοχή εταιρειών ως ακολούθως: (Ρωσική πλευρά με έλεγχο του 51% του κεφαλαίου, ενώ Ελλάδα και Βουλγαρία θα ελέγχουν κατά το ήμισυ το υπόλοιπο 49%)
Η Ελλάδα θα μετείχε με τις εταιρείες ΕΛΠΕ, τον όμιλο Λάτση, την εταιρεία PrometheusGas(Κοπελούζος) ενώ η συγκεκριμένη επένδυση μάλιστα αποφασίστηκε να χρηματοδοτηθεί και από την Ε.Ε.

Η Σπουδαιότητα αγωγού
Η κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη θα βελτίωνε σημαντικά τον οικονομικό, ενεργειακό και γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας και θα επιδρούσε θετικά στην απασχόληση και γενικότερα στην ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων.:
Επομένως ήταν σημαντικής σπουδαιότητας και προτεραιότητας. Η μεγάλη σημασία του οφειλόταν στο γεγονός πως ο συγκεκριμένος πετρελαιαγωγός, με συνεταίρους τη Ρωσία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα, είχε σχεδιαστεί ώστε να παρακάμπτει τον Βόσπορο. Ο αγωγός, με βάση το χρονοδιάγραμμα, προβλέπονταν να υλοποιηθεί τη δεκαετία του ’90 και θα ετίθετο σε λειτουργία μετά το 2011 .
Μάλιστα η προώθηση αυτού του αγωγού εθεωρείτο σαν βέβαιη και σε αυτό συνηγορούσε το γεγονός πως το επενδυτικό αυτό έργο (project)εντάχθηκε στην χρηματοδότηση της ΕΕ
Το έργο αυτό με καθαρά οικονομοτεχνικούς όρους ήταν προς το συμφέρον της χώρας μας, όπως ανέλυσε συγκεκριμένα σε συνέντευξη του που μου παραχώρησε ο έμπειρος και ειδικός στα ενεργειακά Ντίνος Μανιατόπουλος το 2009 και η οποία δημοσιεύτηκε στην ΑΥΓΗ. Ο Ντίνος Μανιατόπουλος-πρώην διευθυντής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή-χαρακτήρισε το έργο αυτό ως σημαντικής προτεραιότητας έργο καιπαρουσίασε με επιχειρήματα τη σημαντική οικονομική, ενεργειακή και γεωπολιτική σπουδαιότητα του έργου αυτού.
Ο αγωγός αυτός που ξεκίνησε φιλόδοξα και ομαλά και στηρίχτηκε από τη κυβέρνηση Καραμανλή του πρεσβύτερου, αργότερα πέρασε από χίλια κύματα αμφισβητήσεων κυρίως από τον πρωθυπουργό της Βουλγαρίας (η βουλγαρική πλευρά είχε χρέος € 7,3 εκατ. στην κοινοπραξία Trans-BalkanPipeline Β.V.) αλλά στη συνέχεια και από τον Γιώργο Παπανδρέου με πρόσχημα περιβαλλοντικούς λόγους που παρουσιάστηκαν και σε σχετικές προεκλογικές δηλώσεις του..
Η σημασία του αγωγού αυτού σχετίζεται και με την οικονομική γεωγραφία της περιοχής. Οι χώρες παραγωγοί πετρελαίου γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, μεταφέρουν το προϊόν στις διεθνείς αγορές με πλοία που δεν έχουν άλλη διέξοδο παρά τα Στενά του Βοσπόρου – Δαρδανελλίων. Η διακίνηση των μεγάλων αυτών ποσοτήτων αργού εξαρτάται από παράγοντες τόσο γεωπολιτικούς, με κυρίαρχο τον έλεγχο της Τουρκίας, όσο και φυσικούς / λειτουργικούς όπως η ασφάλεια ναυσιπλοΐας και οι κανόνες πρόληψης ατυχημάτων με σοβαρότατες περιβαλλοντικές και άλλες επιπτώσεις, αλλά και οικονομικές επιπτώσεις αφού το κόστος μεταφοράς επηρεάζεται από τις πολυήμερες καθυστερήσεις διέλευσης από τα Στενά των πετρελαιοφόρων και από το αναγκαστικά περιορισμένο μέγεθος των πλοίων.
Ήταν λοιπόν απλή, αλλά πολύ σημαντική η ιδέα, της παράκαμψης των Στενών με αγωγό αλλά χρειάσθηκε χρόνια «ωρίμανσης».. Τελικά έτυχε αποδοχής πέρα από τις χώρες αμέσου ενδιαφέροντος (Ρωσία, Βουλγαρία, Ελλάδα) και από την αγορά και την «ευλογία» – ενίσχυσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ. Αποτέλεσε επιτυχία για τη χώρα μας η επιλογή της όδευσης Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη έναντι άλλων εναλλακτικών.
Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία με τη συμφωνία αυτή αφενός μειώνει την εξάρτηση της «ροής» αργού από τα Στενά και γενικότερα από την Τουρκία, και αποκτά μία οιωνείπροέκταση του δικτύου μεταφοράς του αργού πετρελαίου της στη Μεσόγειο με σαφή πλεονεκτήματα ασφάλειας διάθεσης και οικονομικότερης μεταφοράς. Η Ρωσία (όπως ήταν ευνόητο μέσω εταιρειών που συμμετέχουν στο Σχέδιο) ήταν ο κατά πλειοψηφία μέτοχος της επένδυσης,

Ακύρωση αγωγού λόγω ΗΠΑ
Από κάποιο χρονικό σημείο και μετά υπήρξε δυναμική παρέμβαση των ΗΠΑ για την ακύρωσή του και είναι εύλογο να φέρουμε στη σκέψη μας την σύγχρονη τεράστια παρέμβαση των ΗΠΑ προς την Γερμανία για την ματαίωση των αγωγών ΝordstreamI και II.
Όμως αν και όλα τα αντικειμενικά δεδομένα συνηγορούσαν για την επιλογή και προώθηση του έργου αυτού, το 2011 το έργο εγκαταλείφθηκε, μολονότι τα σχέδια είχαν ολοκληρωθεί.
Έχουν αναφερθεί στον τύπο της εποχής αυτής συνεχείς παρεμβάσεις των ΗΠΑ(της Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Κοντολίζας Ράις, πρεσβευτών των ΗΠΑ και άλλων για τη ματαίωση του αγωγού αυτού.
Πιο συγκεκριμένα, όπως έχει αναφερθεί σε πρόσφατη αρθρογραφία (Κόλμερ Κωνσταντίνος,slpress/ 28/11/2022) στη Συνάντηση των πρωθυπουργών Ελλάδος και Τουρκίας στους Κήπους του Έβρου (Απρίλιος 2005) για την εγκαινίαση σταθμού μεταφοράς φυσικού αερίου, μέσω Τουρκίας, στην Κομοτηνή, ο υφυπουργός Ενεργείας των ΗΠΑ, Σάμιουελ Μπότμαν , παίρνει αιφνιδίως τον λόγο και αναφέρει πως “Η κυβέρνηση του Τζώρτζ Μπους (ΣΣ: του νεωτέρου) εκφράζει την αντίθεσή της στο σχέδιο Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και επιθυμεί την ματαίωση της κατασκευής του αγωγού ρωσικού πετρελαίου επί του βουλγαρικού και ελληνικού εδάφους”.
Δικαιολογία για την εγκατάλειψη του αγωγού αυτού υπήρξαν περιβαλλοντικά ζητήματα που έθεσε η Βουλγαρία. Την εγκατάλειψη υιοθέτησε και η Ελλάδα αν και τα περιβαλλοντικά θέματα ήταν προσχηματικά αφού όπως ανέφερε ο Ντίνος Μανιατόπουλος τα όποια προβλήματα ήταν αντιμετωπίσιμα.
Το ναυάγιο λοιπόν αποδόθηκε στην άρνηση, για «περιβαλλοντικούς λόγους», της Βουλγαρίας όμως στην πραγματικότητα το έργο ακύρωσαν οι ασφυκτικές πιέσεις ΗΠΑ, που αν και πιο χαλαρές στο παρελθόν, δεν ήθελαν από τότε την ενεργειακή πρόσδεση, των 2 χωρών της Βαλκανικής στο άρμα της Ρωσίας που είχε αρχίσει, με συμβολή του σχεδιαζόμενου αγωγού, να δημιουργεί προγεφύρωμα στην Αλεξανδρούπολη.
Άλλωστε με βάση πλέον την πολύχρονη εμπειρία, μόνιμος στόχος των ΗΠΑ –και «γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε»- είναι ο περιορισμός ακόμη και μηδενισμός των όποιων οικονομικών σχέσεων ειδικά των ενεργειακών σχέσεων με Ρωσία. Ο στόχος μάλιστα αυτός πάντα έπιανε τόπο, αφού η σταθερή πολιτική επιλογή μας, «ανήκομεν εις την Δύσιν» δικαιολογούσε την πίεση των ΗΠΑ, να ακολουθούμε μονίμως τις εντολές τους.
Όμως με την υπαναχώρηση αρχικά Βουλγαρίας και στη συνέχεια Ελλάδας αποφάσισε και η Ρωσική πλευρά την εγκατάλειψη του project
Το έργο λοιπόν αυτό, παρά τη σπουδαιότητα για τη χώρα μας δεν προχώρησε γιατί πολεμήθηκε αφάνταστα από ΗΠΑ που δεν είδαν ποτέ με καλό μάτι την όποια συνεργασία μας με Ρωσία.
Θυμόμαστε όμως και ένα άλλο σημαντικό αγωγόΦυσικού Αερίου (ΦΑ), τον SouthStream πουστήριξαν αρχικά Ιταλία και Ελλάδα αλλά πολέμησαν επίσης οι ΗΠΑ αλλά και οι Βρυξέλλες και γι αυτό ακυρώθηκε. Ο αγωγός αυτός
«ρωσο-ιταλικό σχέδιο» θα διέτρεχε τη Μαύρη Θάλασσα και θα μετέφερε ρωσικό φυσικό αέριο από τη Ρωσία(Νοβοροσίσκ)στη Βουλγαρία διασχίζοντας σε ένα μήκος 900 περίπου χιλιομέτρων υποθαλάσσια τη Μαύρη Θάλασσα,. Έπειτα θα υπάρχουν δύο διακλαδώσεις: Ο Βόρειος άξονας θα έχει κατεύθυνση την Κεντρική Ευρώπη και θα καταλήγει στην Αυστρία και ο Νότιος άξονας θα έχει κατεύθυνση την Ελλάδα και την Ιταλία. Που θα εξυπηρετούσαν ανάγκες και ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης
Και ο αγωγός αυτός με παρέμβαση των ΗΠΑ ακυρώθηκε

Επανεμφάνιση του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη
Ο ακυρωθείς αυτός αγωγός, βλέπουμε σήμερα με βάση δημοσιεύματα, να έρχεται ξανά στο προσκήνιο και να αναπτύσσεται σχετική κινητικότητα.
Ποια είναι όμως η κινητικότητα αυτών των ημερών σχετικά με τον αγωγό αυτό δηλαδή τον Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη. Όπως αναφέρεται στην ειδησεογραφία: «’Εντεκα χρόνια µετά την ανακοίνωση της µαταίωσής του, το πολυσυζητημένο έργο του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης, που θα μετέφερε ποσότητες ρωσικού πετρελαίου στη Μεσόγειο παρακάμπτοντας τα στενά του Βοσπόρου, επιστρέφει στο τραπέζι των συζητήσεων μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας χωρίς, τούτη τη φορά, την παρουσία του ρωσικού παράγοντα.
Οι δύο πλευρές γνωστοποίησαν ότι επανεξετάζουν το εν λόγω επενδυτικό σχέδιο με σκοπό την ανάστροφη λειτουργία του αγωγού, μεταφορά δηλαδή πετρελαίου από τον Νότο μέσω λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, στα διυλιστήρια της Βουλγαρίας στη Μαύρη Θάλασσα.
Είναι αυτονόητο πως με το project αυτό αποδυναμώνεται ο ρόλος των στενών του Βοσπόρου, ως γεωπολιτικό εργαλείο της Τουρκίας.

Κινητικότητα λοιπόν υπάρχει, μόνο που αυτή βλέπουμε να κατευθύνεται η να συντονίζεται με τις επιδιώξεις των ΗΠΑ που συναντάμε πάντα μπροστάμας γιατί δεν θέλουμε, να απεξαρτηθούμε
Πληροφορούμαστε λοιπόν πως ο ξεχασμένος αυτός αγωγός που έχει μπει στα συρτάρια από το 2011 έρχεται εκ νέου στην επικαιρότητα με μια μικρή!!! διαφορά. Πως αντί του αγωγού Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη σχεδιάζεται και προωθείται ο αγωγόςΑλεξανδρούπολη Μπουργκάς, δηλαδή αντίστροφη κατεύθυνση.
Οι Αμερικανοί επιθυμούν τον αγωγό αυτό όπως και η Βουλγαρία με την ουσιαστική διαφορά αν ο πετρελαιαγωγός θα λειτουργήσει «ανάποδα».
Ο αγωγός αυτός δεν σχεδιάστηκε από ελληνική πλευρά αν και η Ελλάδα τον υιοθετεί
Με την ανάποδη λειτουργία του αγωγού η μεν Βουλγαρία (θα) κάνει ένα σημαντικό βήμα για την πετρελαϊκή της απεξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο, η δε Ελλάδα ενισχύει τη θέση της στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη, αφού μετά τη λειτουργία, από τον Οκτώβριο φέτος, του κάθετου αγωγού IGB, που μεταφέρει ήδη φυσικό αέριο στη γειτονική χώρα και από εκεί σε άλλες βαλκανικές αγορές, θα στέλνει στην ενδοχώρα της και πετρέλαιο.
Σαν συνέπεια δεν θα είναι μικρή η ικανοποίηση των ΗΠΑ αφού θα υπηρετεί το στόχο της απεξάρτησης από τη Ρωσία.

Επίλογος
Με βάση τα προαναφερθέντα, η ζωή αποδεικνύει σήμερα δύο αλήθειες
Η 1η είναι η επιβεβαίωση του Ηράκλειτου, πως «Τα πάντα ρει»
Η 2η βέβαια αλήθεια, αφορά τη Δυτική επικράτεια και η οποία επιβεβαιώνει πως τα πάντα ρει κατά την βούληση των ΗΠΑ
Οι Ενεργειακοί αγωγοί που θα μπορούσαν να αποτελέσουν παράγοντα οικονομικής συνεργασίας και Ειρήνης δεν παίζουν σήμερα αυτό το ρόλο γιατί δεν αμβλύνουν την ψυχροπολεμική ατμόσφαιρα.
Η Ελλάδα είναι τόσο εξαρτημένη από τις ΗΠΑ που δεν έχει αφήσει κανένα περιθώριο στον εαυτό της για πραγματικά ανεξάρτητη και πολυδιάστατη ενεργειακή πολιτική.
Εξαίρεση υπήρξε ο αρχικός αγωγός Μπουργκας-Αλεξανδρούπολη που ακυρώθηκε
Επίσης η Ελλάδα κάποιες σε γενικές γραμμές δεν έχει να επιδείξει δυναμική αναπτυξιακή πολιτική. Δεν είναι τυχαίο ότι κανένας από τους αγωγούς που σχεδιάστηκαν, έστω και αν δεν υλοποιήθηκαν (με εξαίρεση τον Mπουργκάς–Αλεξανδρούπολη), δεν έχει τη σφραγίδα της χώρας μας.
Με τέτοιες όμως επιδόσεις κάθε άλλο παρά αισιόδοξοι μπορούμε να είμαστε για το Αύριο.