Μητσοτάκης – Μενδώνη: Κίνδυνος για την πολιτιστική μας κληρονομιά

 Της Δέσποινας Σπανού

 Μέσα στον κυκεώνα των τελευταίων ημερών, με την ακρίβεια, τις εκδηλώσεις στην ΔΕΘ, τις υποκλοπές, δεν προβλήθηκε όσο έπρεπε ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Η παραχώρηση 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων, μοναδικών δειγμάτων τέχνης του κυκλαδικού πολιτισμού από το Υπουργείο Πολιτισμού στο νεοσύστατο ίδρυμα Ντέλαγουερ των Η.Π.Α. και σε αμερικανό δισεκατομμυριούχο. Από εκεί η συλλογή θα καταλήξει στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης, όπου θα εκτίθεται για τα επόμενα 50 χρόνια, μακριά από την Ελλάδα. Δηλαδή αρχαιότητες που είχαν ανακαλυφθεί από παράνομη ανασκαφή (δηλαδή αρχαιοκαπηλία) αντί να διεκδικηθούν από το Ελληνικό Δημόσιο, που είναι ο αδιαμφισβήτητος ιδιοκτήτης, παραχωρούνται με σύμβαση που ψήφισε η κυβέρνηση σε ίδρυμα των Η.Π.Α. και ουσιαστικά στον αρχαιοκάπηλο που οργάνωσε την ανασκαφή.

Αυτή είναι μία πρωτάκουστη διαδικασία, σε παγκόσμια κλίμακα και υπερβαίνει τους μέχρι τώρα χειρισμούς των Ελληνικών κυβερνήσεων. Συγκεκριμένα. Η πολιτιστική μας κληρονομιά προστατεύεται από το Σύνταγμα (άρθ. 24 & 1Σ σε συνδυασμό με άρθ. 24 & 6Σ). Δυστυχώς όμως ο πλούτος αυτός με ευθύνη, όλων των κυβερνήσεων, ουδέποτε αναδείχθηκε όσο έπρεπε. Μειωμένα κονδύλια, αρχαιολογικοί χώροι παρατημένοι χωρίς προσωπικό, χωρίς ανάδειξη και αντίστοιχη προβολή της ιστορικής τους σημασίας. Ακόμη και Μουσεία με πολλά εκθέματα και άριστη διαμόρφωση δεν προβάλλονται όσο πρέπει (π.χ. Θηβών) ή υποβαθμίζονται.

Όλα αυτά όμως υποχωρούν μπροστά στις επιλογές της κυβέρνησης Μητσοτάκη, που όχι μόνο δεν προστατεύει, αλλά διώχνει από τη χώρα και αυτά που ήδη υπάρχουν.

α) Ψήφισαν το Ν. 4761/2020 με τον οποίον τροποποίησαν το Ν. 3028/2002 και με βάση αυτόν θεσπίζεται η δυνατότητα για μεταφορά και έκθεση στο Εξωτερικό αρχαιοτήτων για 50 χρόνια! Μετά από 50 χρόνια έχουν ξεχαστεί ότι υπάρχουν!!!

Συνολικά οι αρχαιότητες πρέπει να παραμένουν στο χώρο όπου βρέθηκαν, είναι μέρος του περιβάλλοντος και καταγράφουν την ιστορική διαδρομή. Αν βλέπουμε σημαντικά ευρήματα (Ελληνικά, Αιγυπτιακά κ.ά.) σε Μουσεία της Ευρώπης ή της Αμερικής, είναι διότι λεηλατήθηκαν οι χώρες αυτές από Άγγλους, Γάλλους, Γερμανούς κατακτητές ή είναι προϊόντα αρχαιοκαπηλίας.

Στη χώρα μας από το 1932 απαγορεύεται η εξαγωγή αρχαιοτήτων χωρίς άδεια και μαζί με άλλες χώρες (Ιταλία, Αίγυπτος, Κύπρος) έχουν γίνει προσπάθειες για επιστροφή αρχαιοτήτων στον τόπο όπου εκλάπησαν. Υπάρχουν υπηρεσίες και με τον αρμόδιο Εισαγγελέα της Ν. Υόρκης έχουν υπογραφεί 4 μνημόνια συνεργασίας δια την παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, όχι μόνο δεν σέβεται αυτή την διαδικασία και προσπαθεί να βγάλει και άλλες αρχαιότητες στο Εξωτερικό, αλλά κοροϊδεύει τον Ελληνικό λαό, ισχυριζόμενη ότι έτσι επιστρέφονται τα Ελγίνεια. Δηλαδή ονομάζουν τον δανεισμό επιστροφή και έτσι νομιμοποιούν την κατοχή τους από τους Βρετανούς και στέλνουν και άλλα προκειμένου να έλθουν μερικά κομμάτια από αυτά για να εκτεθούν στα Ελληνικά  Μουσεία. Μάλιστα ο πρωθυπουργός υποσχέθηκε στους Βρετανούς ότι θα μεταφερθούν αρχαιότητες που ποτέ δεν είχαν φύγει από την χώρα! Πρόκειται για ξεπούλημα!

β) Η ίδια η σύμβαση, που ψηφίστηκε τις προηγούμενες ημέρες μόνο από τη κυβέρνηση, έχει στόχο την αναγνώριση της νόμιμης κατοχής Ελληνικών αρχαιοτήτων από το ίδρυμα Ντέλαγουέρ και τον Λέοναρντ Στερν, την έκθεσή τους στο ΜΕΤ της Ν. Υόρκης, από το οποίο φυσικά θα αποκομίσουν πολλά χρήματα και την δυνατότητα να παρουσιαστούν κάποια στην Ελλάδα, μόνο με την προϋπόθεση μεταφοράς ισάριθμων αρχαιοτήτων από τα Ελληνικά Μουσεία!

Ο Λέοναρντ Στέρν που όπως και ο συνεργάτης του Στάϊνχαρτ παρουσιάζονται ως συλλέκτες, είναι ουσιαστικά αρχαιοκάπηλοι. Ο Εισαγγελέας της Ν. Υόρκης ανάγκασε τον Στάϊνχαρτ να επιστρέψει 180 αρχαιολογικά ευρήματα στην Ευρώπη, κάποια από τα οποία και στην Ελλάδα και του απαγόρευσε ισοβίως την ενασχόλησή του με το εμπόριο τέχνης! Την παρέμβαση λοιπόν του Εισαγγελέα ήθελε να αποφύγει το Υπουργείο Πολιτισμού μέσω της σύμβασης, να μη μπορεί δηλαδή να ελεγχθεί η γνησιότητα και η κατοχή των αρχαιοτήτων, αφού την εγγυάται το Ελληνικό Δημόσιο!!!

γ) Προωθείται, παρά τις σαφείς ρυθμίσεις του Συντάγματος, η αλλαγή του νομικού πλαισίου 5 Μουσείων (Εθνικού Αρχαιολογικού, Βυζαντινού, Αρχαιολογικού Θεσ/νίκης, Βυζαντινού πολιτισμού Θεσ/νίκης και Ηρακλείου Κρήτης) από Δημόσιες Υπηρεσίες σε Ν.Π.Δ.Δ. Αυτό έχει σαν συνέπεια την αποκοπή από την έρευνα, διότι τα Μουσεία στην Ελλάδα δεν είναι μόνο εκθεσιακοί χώροι, αλλά ταυτίζονται με συγκεκριμένη μελέτη και έρευνα, που πιστοποιεί την ιστορική πορεία και τις συνθήκες της κοινωνικής, πολιτιστικής και οικονομικής ζωής συγκεκριμένων εποχών. Επίσης τα Μουσεία αυτά έχουν την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, στηρίζουν δε οικονομικά και τα άλλα. Προφανώς η κυβέρνηση έχει στόχο την ιδιωτικοποίηση πολλών από τα υπόλοιπα, ή το κλείσιμό τους διότι έτσι διευκολύνεται η διάθεση αρχαιολογικών ευρημάτων. Συνολικά όχι μόνο δεν υλοποιεί την συνταγματική επιταγή για προστασία των αρχαιοτήτων, αλλά ξεπουλάει σημαντικά έργα, δείγματα απαράμιλλης ομορφιάς του Ελληνικού Πολιτισμού. Κυνικά χρησιμοποιεί επιχειρήματα που χρησιμοποιούν οι Βρετανοί για τα Ελγίνεια (στα Μουσεία του Εξωτερικού τα βλέπουν περισσότεροι). Με αυτή τη λογική δεν θα έπρεπε να υπάρχουν Μουσεία στην Ελλάδα!

Η πολιτιστική μας κληρονομιά όμως δεν ανήκει σε κανένα Μητσοτάκη.

Ανήκει διαχρονικά στον Ελληνικό λαό και είναι ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου. Όλοι μαζί πρέπει να την προστατεύσουμε απέναντι στις κυβερνητικές επιλογές.

Δέσποινα Σπανού, πρώην αντιπρόεδρος της ΑΔΕΔΥ, στέλεχος της ΛΑΕ.