Πανδημία και Οικονομία: Αναγκαία μέτρα εξόδου από την κρίση*
Γιάννης Τόλιος, διδάκτωρ Οικονομικών, https://ytoliosblog.wordpress.com ,
Εισαγωγή
Η πανδημία covid-19, έφερε στο επίκεντρο ένα κομβικό ερώτημα. Τι
έχει προτεραιότητα: Ο άνθρωπός ή τα επιχειρηματικά κέρδη; Ασφαλώς για
τους απλούς ανθρώπους η απάντηση είναι προφανής, όχι όμως για τους
κεφαλαιούχους, καθώς και εκείνους τους κυβερνώντες που υποστηρίζουν τα
συμφέροντας τους.! Πρόκειται για αφετηριακή διαφορά στη θεώρηση των
δημοσίων αγαθών (όπως της Υγείας) και του σκοπού της οικονομικής
δραστηριότητας. Σε κάθε περίπτωση προτεραιότητα πρέπει να έχουν οι
κοινωνικές ανάγκες και σε συνέχεια τα επιχειρηματικά συμφέροντα. Άλλωστε
χωρίς υγιείς ανθρώπους δεν μπορεί τελικά να λειτουργήσει καμιά οικονομία.!!
1. Πανδημία και τα αδιέξοδα των πολιτικών της ΕΕ
Αν κάτι έδειξε με ιδιαίτερη ενάργεια η πανδημία, ήταν η αποτυχία των
νεοφιλελεύθερων πολιτικών στο πεδίο της Υγείας, τόσο των κυβερνήσεων
των χωρών-μελών της ΕΕ μαζί και της Ελλάδας, όσο και σε επίπεδο
θεσμικών οργάνων και πολιτικών της ΕΕ. Ειδικότερα με αφορμή την πανδημία
αποκαλύφθηκαν οι ιστορικές ευθύνες της βαθμιαίας αποδυνάμωσης των
δημόσιων συστημάτων υγείας με αποτέλεσμα την αδυναμία κάλυψης βασικών
απαιτήσεων της Πανδημίας.! Επίσης αρνητικό ρόλο έπαιξε η πολιτική
αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης με όρους αγοράς και οι αντιλήψεις
περί «ανοσία της αγέλης», με στόχο την εξυπηρέτηση των συμφερόντων
μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών και ιδιωτικών παρόχων υγείας, επιλογές
που επέτεινε τις συνέπειες της πανδημίας, αντί της υγειονομικής φροντίδας
στο σύνολο των πολιτών της κοινωνίας.
Σκίτσο Κ.Γρηγοριάδης, «Εφημερίδα Συντακτών», 21.1.2021
Παράλληλα η «πανδημία» αξιοποιήθηκε από τις κυρίαρχες ελίτ, ως
«παράθυρο ευκαιρίας» για την προώθηση αντιλαϊκών μέτρων, στο πεδίο των
εργασιακών σχέσεων (τηλεργασία, κατάργησης ουσιαστικά του οκτάωρου) και
παραγκωνισμού δημοκρατικών δικαιωμάτων, φορτώνοντας τις συνέπειες της
στους εργαζόμενους και στα λαϊκά στρώματα. Ειδικότερα η αναγκαστική
χρήση ψηφιακών εφαρμογών στην απασχόληση (τηλεργασία) και η ένταση
των ελαστικών σχέσεων εργασίας (άτυπες μορφές απασχόλησης, εργασίες σε
ψηφιακές πλατφόρμες, κά), ήταν κατά κανόνα σε βάρος των εργαζόμενων.
Σύμφωνα με τη «Διεθνή Οργάνωση Εργασίας» (ILO), οι εργαζόμενοι τους 9
πρώτους μήνες της πανδημίας, είχαν στο 2020, απώλεια εισοδήματος πάνω
από 3,5 τρις δολ. (F & D, www.imf.org ).! Τέλος η Πανδημία ανέδειξε το σαθρό
οικοδόμημα της Ευρωζώνης και ΕΕ και ιδιαίτερα το τεράστιο έλλειμμα
κοινοτικής αλληλεγγύης, τόσο στην πρώτη φάση όσο και μεταγενέστερα, με
αποκορύφωμα το «αλαλούμ» στην προμήθεια και διαχείριση των εμβολίων,
καθώς και την ολιγωρία λήψης άμεσων μέτρων περιορισμού της έντασης της
οικονομικής κρίσης λόγω της πανδημίας.
Ειδικότερα η αποτυχία στο πεδίο της προμήθειας και διαχείρισης των
εμβολίων, οφείλεται κυρίως στο ότι έγινε με αποκλειστικό κριτήριο την
εξασφάλιση των συμφερόντων πολυεθνικών παραγωγής εμβολίων και την
εξυπηρέτηση γεωπολιτικών επιδιώξεων της ΕΕ και ΗΠΑ. Συγκεκριμένα η ΕΕ
δέσμευσε τις χ-μ στην αγορά εμβολίων αμφίβολης αξιοπιστίας από μια
χούφτα πολυεθνικές (το εμβόλιο AstraZeneca αποδείχτηκε ακατάλληλο για
ηλικίες άνω των 65 ετών, ενώ της Pfizer-BioNTech είναι ιδιαίτερα δύσχρηστο
και πολύ ακριβό), καθώς επίσης χωρίς την εξασφάλιση επαρκών ποσοτήτων.
Την ίδια ώρα η ΕΕ έκλεινε τα μάτια (ουσιαστικά απέκλεισε) άλλα εμβόλια,
όπως του αξιόπιστου ρωσικού εμβολίου Sputnik-V – σύμφωνα με το
επιστημονικό περιοδικό «The Lancet» – και την μη αποδοχή της πρότασης για
συμπαραγωγή του με Ρωσία, μια πρόταση ιδιαίτερα επωφελής τόσο από
υγειονομικής όσο και οικονομικής άποψης.
2. Η ΕΕ «λομπίστας» των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιριών.!
Στην ουσία η ΕΕ λειτούργησε ως «λομπίστας» μιας μικρής ομάδας
πολυεθνικών εταιριών. Ο επίσημος αριθμός των «λομπυ» φαρμακευτικών
εταιριών στην ΕΕ ανέρχεται σε 58 και λειτουργεί ως μηχανισμού παραγωγής
κερδών και κυριαρχίας.! Σύμφωνα με το «Corporate Europe Observatory» οι
10 μεγάλες πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες που δραστηριοποιούνται σε
χώρες ΕΕ {Pfizer-BioNTech, Moderna, AstraZeneca, Novartis, Sanofi, Merck
KGaA, GlaxoSmithKline (GSK), Amgen, Roche, Johnson & Johnson (J&J) και
η MSD Europe (Merck & Co group}, ξοδεύουν κάθε χρόνο για «παρεμβάσεις»
(πιέσεις, χρηματισμό, κά) για λήψη ευνοϊκών αποφάσεων στα κοινοτικά
όργανα περί τα 1,5 δις €.! ( www.ygeionomikoi.gr ) Στην περίπτωση της
«πανδημίας» οι εκπρόσωποι-λομπίστες των πολυεθνικών, αξιοποίησαν το
επιχείρημα του φόβου και της έλλειψης θεραπειών, για να πετύχουν
προσοδοφόρες συμφωνίες προαγοράς των εμβολίων.!! Εξασφάλισαν επίσης
και προχρηματοδότηση της έρευνας με 3,7 δις € από το πρόγραμμα Horizon,
καθώς και συμφωνίες που διασφάλιζαν πλήρως τα κέρδη τους.
Έχοντας ως οδηγό τη Συμφωνία «TRIPS» του ΠΟΕ για τα λεγόμενα
«Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας», οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες
υπέγραψαν με την ΕΕ συμφωνίες χρησιμοποιώντας δημόσιο χρήμα, για να
εξαλείψουν τον οικονομικό κίνδυνο, απαλλάσσοντας τες ταυτόχρονα από κάθε
ευθύνη για πιθανές παρενέργειες των εμβολίων. Για παράδειγμα η
AstraZeneca επιχορηγήθηκε με 330 εκατ. από την ΕΕ, αλλά στο τέλος
αποδείχτηκε ότι το εμβόλιο της δεν είναι κατάλληλο για άτομα άνω των 65
ετών.!! Εκτός αυτού, τόσο η Pfizer-BioNTech όσο και η AstraZeneca, παρ’ ότι
δεσμεύτηκαν να εξασφαλίσουν επαρκείς ποσότητες εμβολίων, τελικά
δήλωσαν στην ΕΕ ότι δεν μπορούν να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους.
Επίσης έγινε γνωστό, ότι οι όροι των συμβάσεων παραμένουν μυστικοί
και καλά προστατευμένοι. Οι φαρμακευτικές εταιρίες απαίτησαν και έλαβαν
«ευέλικτα προγράμματα παράδοσης», προστασίας των πατεντών και ασυλία
από κάθε ευθύνη καθυστερήσεων στην παράδοση, καθώς και πιθανές
παρενέργειες στους εμβολιαζόμενους.!! Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις,
απαγόρεψαν σε πολλές χώρες τη δωρεά ή τη μεταπώληση δόσεων σε άλλες,
πιο αδύναμες οικονομικά χώρες παρεμποδίζοντας ουσιαστικά τους
εμβολιασμούς φτωχότερων λαών και πολιτών. Εδώ εκδηλώνεται η ενδογενής
αντίφαση του συστήματος ανάμεσα στα επιτεύγματα ανάπτυξης της
επιστήμης και στο σφετερισμός τους από τις κυρίαρχες ελίτ για την αύξηση
των κερδών τους.
Ταυτόχρονα η ΕΕ, με κριτήριο τα συμφέροντα των πολυεθνικών της
Δύσης, δεν προχώρησε στην αγορά αξιόπιστων εμβολίων από άλλες χώρες
(Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Κούβα, κά), ( www.ergasianet.gr , 12/2/21), ενώ δέσμευσε
τις χώρες-μέλη της να μην αγοράσουν από μόνες τους εμβόλια από
εναλλακτικές πηγές. Ωστόσο ορισμένες χώρες προχώρησαν σε διμερείς
συμφωνίες (πχ. Ουγγαρία), αποκαλύπτοντας το παράλογο των δεσμεύσεων.
Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση, οι αριστερές δυνάμεις και το λαϊκό κίνημα
στις χώρες της ΕΕ και διεθνώς, θα πρέπει να παρέμβουν αγωνιστικά, για να
διασφαλιστεί ότι η πνευματική ιδιοκτησία στα εμβόλια είναι δημόσιο κοινωνικό
αγαθό και η πρόσβαση σε αυτά θα πρέπει να βασίζεται στην ισότητα
δικαιωμάτων προς όλους τους λαούς και πολίτες, καθώς και δυνατότητα
ελευθέρας παραγωγής χωρίς τα εμπόδια δικαιωμάτων πνευματικής
ιδιοκτησίας. Η ύπαρξη κρατικών φαρμακοβιομηχανιών σε κάθε χώρα, θα
συνέβαλε αποφασιστικά στην υλοποίηση αυτού του στόχου.!
4.Αποτυχία αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης
Τα οικονομικά μέτρα που πήρε η ΕΕ για αντιμετώπιση των συνεπειών
της υγειονομικής κρίσης, εκτός από ανεπαρκή ήταν και αναποτελεσματικά. Η
Γερμανία μετά την άρνηση έκδοσης ευρωπαϊκού-κορονομόλου, καθυστερεί
την εκταμίευση των 750 δις € του Ταμείου Ανάκαμψης (390 δις με όρους
ΕΣΠΑ και 360 δις με όρους ΕΜΣ). Ειδικότερα τα συγκεκριμένα κονδύλια
προβλέπεται να διατεθούν τέλος 2021… δηλ. ουσιαστικά κατόπιν εορτής. Η
Ελλάδα προσδοκά να πάρει συνολικά γύρω στα 32 δις, αλλά οι σχεδιασμοί
αξιοποίησης στο μεγαλύτερο μέρος είναι προσανατολισμένοι σε ενεργειακά
έργα (φωτοβολταϊκά, ενεργειακής απόδοσης, κά) που σε μεγάλο βαθμό
συνδέονται με εισαγωγές εξοπλισμού, …όλως τυχαίως από Γερμανία.!!
Η αποτυχία της ΕΕ/Ευρωζώνης στην αντιμετώπιση της Πανδημίας
εκδηλώνεται στην μεγάλη οικονομική ύφεση το 2020 (μείωση -8,5% του ΑΕΠ,
σε σχέση με -3,5% στις ΗΠΑ και αύξηση +2,5% την Κίνα). Όσο για το 2021 οι
εξελίξεις δείχνουν μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ προσδοκιών και προβλέψεων.!
Η μεταβολή του ΑΕΠ σύμφωνα με τις προβλέψεις, θα έχει το πιθανότερο
αρνητικό πρόσημο. Ανάλογη εξέλιξη παρουσιάζουν και άλλοι δείκτες που
αφορούν την ανεργία, τους εργατικούς μισθούς, το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος
κλπ. Ειδικότερα η λειτουργική αποτυχία του οικοδομήματος της «Ευρωζώνη»
εκδηλώθηκε στην αναγκαστική αναστολή του «Συμφώνου Σταθερότητας»
(ελλείμματα, δημόσιο χρέος, κρατικές επιχορηγήσεις), καθώς της άρσης των
περιορισμών πιστωτικής επέκτασης της ΕΚΤ (αγορά κρατικών ομολόγων των
χ-μ της ΕΕ ύψους 1,85 τρις € και πιστωτική επέκταση των τραπεζών με
πράξεις αναχρηματοδότησης). Με απλά λόγια αποκαλύφθηκε η βαθύτερη
δυσλειτουργία και η ανεπάρκεια του ευρω-συστήματος στην αντιμετώπιση της
υγειονομικής κρίσης και η αναγκαστική προσφυγή στο εθνικό κράτος ως
μηχανισμού στήριξης «τελευταίας καταφυγής».!!!
Ωστόσο ούτε και αυτά τα μέτρα επαρκούν για την αντιμετώπιση της
ύφεσης. Η πιστωτική επέκταση που ακολουθεί η ΕΚΤ για να τονώσει τη
ρευστότητα των τραπεζών, διογκώνει τη χρηματοπιστωτική φούσκα, ενώ η
δημοσιονομική επέκταση αυξάνει το δημόσιο χρέος. Θα μπορούσε μια
δραστική μείωση του χρέους, πρώτα απ’ όλα προς την ΕΚΤ, να μείωνε τα
βάρη εξυπηρέτησης του και να ανακούφιζε τις οικονομίες, ενώ θα έδινε τη
δυνατότητα τόνωσης της γενικότερης οικονομικής δραστηριότητας. Ήδη έχει
κυκλοφορήσει κείμενο με υπογραφές 130 γνωστών πανεπιστημιακών-
οικονομολόγων από διάφορες χώρες της ΕΕ ( www.defenddemocracy.gress ,
7/2/21) – το οποίο υποστηρίχτηκε και από πολλούς ευρωβουλευτές – με το
οποίο ζητούν τη διαγραφή τους χρέους των κ-μ στην ΕΚΤ (αντιστοιχεί
περίπου στο 25% του συνολικού δημόσιου χρέους).
Ωστόσο η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, χαρακτήρισε ως
«αδιανόητη μια τέτοια λύση» με το πρόσχημα ότι δεν το επιτρέπουν τάχα οι
Συνθήκες, παρ’ ότι ως επικεφαλής του ΔΝΤ πριν λίγα χρόνια, είχε υποστηρίξει
την ιδέα διαγραφής μέρους του δημόσιου χρέους της Ελλάδας, προκειμένου
να της δοθεί χώρος για δαπάνες ανάπτυξης. Από την άλλη η αυξανόμενη
χρηματοπιστωτική επέκταση που ακολουθεί η ΕΚΤ, μπορεί προσωρινά να
δίνει μια ανάσα και δυνατότητα παροχής μέσω τραπεζών, ρευστότητας στις
οικονομίες, όμως διογκώνει από την άλλη τη χρηματοπιστωτική «φούσκα» και
αυξάνει τους κινδύνους μιας νέας εκρηκτικής χρηματοπιστωτικής κρίσης.!
5. Η πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ, είναι αποθέωση του
νεοφιλελευθερισμού, ευρωλαγνείας και ραγιαδο-ατλαντισμού.!!
Η Πανδημία έδειξε τις τραγικές ανεπάρκειες της κυβέρνησης ΝΔ στην
αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, αλλά και την ύπουλη αξιοποίηση της
στην προώθηση νέων αντιλαϊκών μέτρων. Με άξονα το δόγμα της
«προσωπικής ευθύνης», επέβαλε αλλεπάλληλα περιοριστικά μέτρα (τρία lock-
dawn), καθώς και σειρά αντεργατικών ρυθμίσεων, κατασταλτικών μέτρων και
στραγγαλισμό δημοκρατικών ελευθεριών (παραπέρα ελαστικοποίηση
εργασιακών σχέσεων, αστυνόμευση της Παιδείας και φραγμούς στην είσοδο
νέων στην Ανωτάτη Εκπαίδευση, απαγόρευση εργατικών συγκεντρώσεων,
περικοπές μισθών, συντάξεων, κά). Μάλιστα τα νέα αντιλαϊκά μέτρα, η
κυβέρνηση προσπάθησε να τα εξωραΐσει με το νεοφιλελεύθερο πόρισμα της
Επιτροπής Πισσαρίδη.
Ειδικότερα τα μέτρα αντιμετώπιση της Πανδημίας ήταν σκέτη αποτυχία.!
Σε επίπεδο οικονομίας, η Ελλάδα το 2020 είχε τη μεγαλύτερη μείωση του ΑΕΠ
(-10,5% σε σχέση με -8,5% μ.ό. ΕΕ), ενώ το 2021 η ύφεση προβλέπεται να
συνεχιστεί (-1,8%) ή στην καλύτερη περίπτωση να έχουμε μηδενική
ανάπτυξη. Το επίσημο ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε από 17% σε 18%
(1.181.000 άτομα), ενώ αυξήθηκε επίσης η άτυπη και μερική απασχόληση και
τηλεργασία, καθώς και η τηλεκπαίδευση στα σχολεία. Όσο για την ανεργία
των νέων, διατηρείται σε υψηλά επίπεδα (37,5% στην Ελλάδα σε σχέση με
17% κατά μέσο όρο στην ΕΕ), όπως και των γυναικών (21,8% σε σχέση με
7,5% στην ΕΕ).!
Από την άλλη έχουμε μείωση των εργατικών εισοδημάτων (47% των
μισθωτών παίρνουν τις κατώτατες αποδοχές), ενώ με αποζημίωση ειδικού
σκοπού (534 €) ζουν 900.000 μισθωτοί. Στις αρχές 2020, μόνο το 1% των
μισθωτών έπαιρναν 200 € το μήνα, ενώ στο τέλος 2020 το ποσοστό ανέβηκε
στο 12%.!! Επίσης στη διάρκεια της Πανδημίας, οι μέσοι μισθοί μειώθηκαν
σχεδόν κατά 100 € (από 885 σε 800 €). Μεγάλη μείωση εισοδημάτων είχαν
επίσης οι επαγγελματίες σε ορισμένους κλάδους, όπως εστίασης, λιανικού
εμπορίου και τουρισμού και άλλες κατηγορίες όπως γεωργοί και κτηνοτρόφοι.!
Σημαντική παράγοντας μείωσης της αγοραστικής δύναμης των λαϊκών
νοικοκυριών είναι επίσης οι ανατιμήσεις βασικών ειδών, κυρίως τροφίμων
(αύξηση 3-8% τον τελευταίο χρόνο), καθώς τα ακριβά ενοίκια και οι δαπάνες
θέρμανσης (17,9% των νοικοκυριών στην Ελλάδα έχουν κρύο σπίτι σε σχέση
με 6,9% στην ΕΕ, ενώ για τη στέγαση, τα νοικοκυριά στην Ελλάδα δαπανούν
39% του εισοδήματος, σε σχέση με 20% κατά μέσο όρο στη ΕΕ). Η μείωση
των εργατικών και λαϊκών εισοδημάτων είχε αρνητική επίπτωση στην
καταναλωτική ζήτηση και κατ’ επέκταση στην απασχόληση και στο ΑΕΠ.!
Όσο για τα μέτρα στήριξης εργαζόμενων, αυτοαπασχολούμενων και
επιχειρήσεων, το 2020 ανήλθαν σε 13 δις, ενώ το 2021 προβλέπεται με βάση
τον Κρατικό Προϋπολογισμό, σε 7,5 δις €. Ωστόσο σύμφωνα με νεότερες
εκτιμήσεις θα ανέβουν στα 10 δις €. Οι μορφές στήριξης προς μισθωτούς
ήταν επιδότηση ειδικού σκοπού με προσωρινή αναστολή απασχόλησης και
έκπτωση ενοικίου, ενώ στις επιχειρήσεις ήταν η «επιστρεπτέα προκαταβολή»
λόγω απώλειας τζίρου, η αναστολή πληρωμής ΦΠΑ σε ορισμένα είδη,
παράταση πληρωμής φόρου, μηδενικά ενοίκια και αποζημίωση του ιδιοκτήτη
κατά 80%, κάλυψη ασφαλιστικών εισφορών, κά.
Τέλος για το δημόσιο σύστημα υγείας και τους υγειονομικούς που
σήκωσαν το μεγαλύτερο βάρος της Πανδημίας, δεν πάρθηκε κανένα
ουσιαστικό μέτρο (πολύ λίγες νέες ΜΕΘ, προσλήψεις με το σταγονόμετρο,
καμιά αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας-ΠΦΥ και της
υλικοτεχνικής υποδομής, καμιά ενέργεια συστηματικών τεστ για έλεγχο της
νοσηρότητας κά). Αντίθετα ευνοήθηκε ο ιδιωτικός τομέας υγείας
(σκανδαλώδεις ενισχύσεις για επιλεκτική κάλυψη αναγκών του δημόσιου
τομέα), ενώ αφέθηκαν ανεξέλεγκτες οι τιμές στα διαγνωστικά τεστ (rabid και
μοριακά). Είναι χαρακτηριστικό ότι στον κρατικό προϋπολογισμό 2021 οι
δαπάνες για την υγεία θα είναι μειωμένες κατά -572 εκατ. και για φάρμακα
κατά -242 εκατ.!
Αυτό που ίσως συμπυκνώνει την πολιτική της κυβέρνησης είναι ότι από
την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας (Ιούλιος ’19 ως Σεπτέμβρη 2020),
ο αριθμός των υγειονομικών στο υπουργείο Υγείας μειώθηκε κατά 2.252
άτομα, ενώ ο αριθμός των αστυνομικών στο υπουργείο Προστασίας του
Πολίτη αυξήθηκε κατά 7.260 άτομα.!! Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα στις πρώτες
χώρες σε αναλογία αστυνομικών ανά 100.000 κατοίκους (έχει 492 σε σχέση
με 361 Ισπανία, 326 Γαλλία, 297 Γερμανία, 203 Σουηδία κλπ).!! Συνολικά στο
διάστημα 2013-2020, σύμφωνα με το «Μητρώο Ανθρώπινου Δυναμικού
Ελληνικού Δημοσίου», ενώ υπήρξε μείωση -5% των δημοσίων υπαλλήλων
(από 599.000 σε 569.000), από την άλλη είχαμε αύξηση 13,5% στους
υπαλλήλους του υπ.Δημ.Τάξεως/Προστασίας του Πολίτη (από 62.900 σε
71.400 άτομα).!
Τεράστιες ελλείψεις έχουν προκύψει επίσης στον τομέα των εμβολίων.
Η κυβέρνηση αντί να καταφύγει στην προμήθεια εμβολίων από πολλαπλές
πηγές, όπως η Ουγγαρία και η ίδια η Γερμανία, αρνήθηκε ουσιαστικά την
πρόταση της Ρωσίας (έγινε με αφορμή την επίσκεψη S.Labrov στην Αθήνα
τον Οκτώβρη 2020), για προμήθεια και συμπαραγωγή του Sputnik-V, ενώ
πολλές άλλες χώρες, όπως Ουγγαρία, Σερβία, Τουρκία, Μεξικό, έχουν δεχτεί
την πρόταση. Μάλιστα η πρωθυπουργός της Σερβίας Άννα Μπράνμπιτς, σε
συνέντευξη της στο BBC, τόνισε ότι «δεν μας νοιάζει αν τα εμβόλια έρχονται
από τις ΗΠΑ, την Κίνα ή τη Ρωσία, αρκεί να είναι ασφαλή και να τα παίρνουμε
το συντομότερο δυνατό. Για εμάς τα εμβόλια είναι υγειονομικό και γεωπολιτικό
ζήτημα».! ( www.efsyn.gr , 13.2.2021) Η Σερβία είναι σήμερα ανάμεσα στις
πρώτες χώρες (τέταρτη) από πλευράς εμβολιασμού του πληθυσμού. Ωστόσο
η αξιοποίηση της πρότασης της Ρωσίας εκτός από εξασφάλιση αξιόπιστων
εμβολίων, θα είχε και θετικό αποτύπωμα στην οικονομία (ενίσχυση εγχώριας
παραγωγής φαρμακευτικού υλικού, νέες θέσεις εργασίας, εξοικονόμηση
συναλλάγματος, κά) και πάνω απ’ όλα θα είχαμε έγκαιρη προμήθεια εμβολίων
και την αποφυγή περισσότερων θυμάτων λόγω κοροναϊού.!!
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, εγείρετε τεράστιο θέμα ηθικής τάξεως,
δεδομένου ότι η μη έγκαιρη προμήθεια εμβολίων, εντείνει την επιμόλυνση και
τελικά οδηγεί στην αύξηση των θανάτων από covid-19. Η ευρωλαγνεία και ο
ραγιαδισμός της κυβέρνησης, χάριν των συμφερόντων των πολυεθνικών του
φάρμακου, είναι πρωτοφανής και τελικά σε βάρος της υγείας και ζωής του
ελληνικού λαού. Κάτι ανάλογο ισχύει και στον τομέα της Παιδείας, όπου η
απόφαση δημιουργίας Αστυνομίας στα ΑΕΙ, ήταν απαίτηση της Αμερικανικής
Πρεσβείας στην Αθήνα. Η εθελόδουλη στάση της κυβέρνησης προσβάλλει
βάναυσα την αξιοπρέπεια του ελληνικού λαού και βαθύτατα το πνεύμα της
επετείου των 200 χρόνων της Επανάστασης του 1821, που το τελευταίο καιρό
η κυβέρνηση με κούφια λόγια, προσπαθεί να εμφανιστεί ως εκπρόσωπος και
υπερασπιστής του πνεύματος της.
6.Υπάρχει εναλλακτική πολιτική και σε τι συνίσταται;
Τόσο πριν όσο και στη διάρκεια της Πανδημίας, έχει αναδειχτεί η
ανάγκη ριζικής στροφής στην ασκούμενη πολιτική, τόσο στον τομέα της
Υγείας, όσο και γενικότερα στην Οικονομία. Μια πολιτική που θα κινείται στον
αντίποδα των νεοφιλελεύθερων δογμάτων και εξυπηρέτησης των στενών
συμφερόντων της εγχώριας ολιγαρχίας, των υπερεθνικών ελίτ και των
μεγάλων πολυεθνικών εταιριών. Αφετηριακό σημείο της εναλλακτικής
πολιτικής είναι η ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των λαϊκών νοικοκυριών,
δηλ. η αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης, καθώς και αύξηση των δημόσιων
δαπανών για κοινωνικά αγαθά, υγεία, παιδεία, πρόνοια και υποδομές, τα
οποία θα ενισχύσουν συνολικά την «ενεργό ζήτηση» και θα δίνουν θετικό
μήνυμα στην παραγωγή, στην απασχόληση, στο εισόδημα και συνολικά στην
ανάπτυξη. Παράλληλα την επεξεργασία ενός συνολικότερου προγράμματος
παραγωγικής ανόρθωσης της χώρας, με αλλαγές στον προσανατολισμό των
δημόσιων πολιτικών (φορολογίας, δημοσίων δαπανών, χρηματοδότησης της
οικονομίας, βιομηχανικής και αγροτικής πολιτικής κά), με επίκεντρο την
εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών και σταδιακή εξάλειψη της ανεργίας.!
Ασφαλώς στην εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος υπάρχουν
περιορισμοί. Ιδιαίτερα η θηλιά του χρέους αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην
έξοδο από την κρίση. Η μείωση του ΑΕΠ και των φορολογικών εσόδων,
καθώς και οι έκτακτες δαπάνες λόγω της Πανδημίας, αύξησαν τα ελλείμματα
κατά 18 δις και το δημόσιο χρέος που ανέβηκε στα 365 δις € ξεπερνώντας το
200% του ΑΕΠ, σε σχέση με 331 δις ή 181% του ΑΕΠ αρχές 2020.! Επίσης το
ιδιωτικό χρέος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, σε εφορίες, τράπεζες,
ασφαλιστικά ταμεία, κά, ανέβηκε στα 254 δις. Η ανάγκη βαθιάς απομείωσης
του δημόσιου χρέους, έρχεται και πάλι με ένταση στο προσκήνιο, όπως
επίσης και του ιδιωτικού χρέους, με εφαρμογή πολιτικής «σεισάχθειας» στα
χρέη λαϊκών νοικοκυριών και ιδιαίτερα στην προστασία της α’ κατοικίας, που
προσωρινά οι πλειστηριασμοί έχουν ανασταλεί ως τον Ιούνιο 2021.!
Παρ’ ότι δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για εκτεταμένες αναλύσεις, στην
προώθηση της εναλλακτικής πολιτικής, έχει σημασία η προώθηση παράλληλα
και ορισμένων στρατηγικού χαρακτήρα παρεμβάσεων, όπως α) η ανάκτηση
του εθνικού ελέγχου της νομισματικής πολιτικής, β) ο δημόσιος έλεγχος των 4
μεγάλων τραπεζών, γ) η επιστροφή στο δημόσιο των στρατηγικών ΔΕΚΟ που
ιδιωτικοποιήθηκαν, δ) η εφαρμογή εκτεταμένου προγράμματος δημοσίων
επενδύσεων και έργων περιφερειακής ανάπτυξης, ε) επιβολής ρυθμιστικών
κανόνων στην αγορά και ελέγχου της δράσης των μεγάλων επιχειρήσεων και
πολυεθνικών, στ) η εφαρμογή εισοδηματικής, φορολογικής και κοινωνικής
πολιτικής, δικαιότερης διανομής και αναδιανομής του εισοδήματος και τέλος ζ)
η προώθηση της διεθνούς συνεργασίας με όλες τις χώρας στη βάση της
ισοτιμίας και του αμοιβαίου οφέλους.
Ειδικότερα στον ευαίσθητο τομέα της Υγείας, αυτό που πρέπει να γίνει
άμεσα, είναι η προμήθεια αξιόπιστων και επαρκών εμβολίων από εναλλακτικές
πηγές και η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού το συντομότερο δυνατό.
Επίσης στήριξη της πρωτοβουλίας χωρών και φορέων στα πλαίσια του ΟΗΕ
για την κατάργηση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας στα εμβόλια και φάρμακα. Η
συνεργασία με Ρωσία για συμπαραγωγή εμβολίου, θα ήταν θετικό βήμα προς
αυτήν την κατεύθυνση, καθώς και την αποτροπή πρόσθετων θυμάτων λόγω
κοροναϊού. Θα ενίσχυε επίσης την εγχώρια φαρμακευτική παραγωγή, την
απασχόληση και το εισόδημα και θα επιτάχυνε την ομαλοποίηση της
καθημερινής ζωής, με απεγκλωβισμό από τις καραντίνες και τα lock-dawn,
μαζί και την γενικότερη ανάκαμψη της οικονομίας.
Ωστόσο τα εμβόλια από μόνα τους δεν επαρκούν.! Χρειάζονται και
ουσιαστικά μέτρα ενίσχυσης του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, με προσλήψεις
προσωπικού, αύξηση των ΜΕΘ, ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας
Υγείας, ιατρικό εξοπλισμό στα νοσοκομεία και κέντρα υγείας, συστηματικά
διαγνωστικά τεστ, εισοδηματική στήριξη των υγειονομικών, κά, καθώς τη
δημιουργία Εθνικής Φαρμακοβιομηχανίας και Εθνικής Φαρμακαποθήκης,
έλεγχο τιμών σε φάρμακα και αναλώσιμα ιατρικά είδη, επίταξη ιδιωτικών
μονάδων για κάλυψη υγειονομικών αναγκών, κά. Όλα αυτά προϋποθέτουν
ουσιαστική αύξηση των κονδυλίων για την Υγεία με απώτερο στόχο, τη
δημιουργία σύγχρονου δημόσιου συστήματος υγείας, με δωρεάν πρόσβαση
όλων των πολιτών σε αυτό.!
7.Ενδυνάμωση κοινωνικών κινημάτων, μέτωπο αριστερών
δυνάμεων
Η πολύμορφή ανάπτυξη αντιστάσεων – εργαζόμενων, συνταξιούχων,
νεολαίας και λαϊκών στρωμάτων – στα μέτρα και ρυθμίσεις που καταπατούν
θεμελιώδη εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα και δημοκρατικές ελευθερίες,
είναι το πρώτο και βασικό βήμα. Ήδη η πανελλαδική απεργία τον περασμένο
Νοέμβρη ΄20, οι αγώνες των υγειονομικών και των άλλων εργαζόμενων για
αντιμετώπιση της Πανδημίας, οι μεγάλες κινητοποιήσεις της Νεολαίας κατά
των μέτρων καταστολής και αστυνομοκρατίας στα Πανεπιστήμια, κά, δείχνουν
ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η ανάπτυξης ενός κινήματος με νέα χαρακτηριστικά.!
Οι υπαρκτές ενδογενής αδυναμίας του κινήματος (κατακερματισμός και
χαμηλός βαθμός συντονισμού) πρέπει να ξεπεραστούν, ώστε να αποκτήσει
μεγαλύτερο πλάτος και μαζικότητα. Η επιδίωξη της δημιουργίας ενός μετώπου
κοινωνικών δυνάμεων με σαφείς διεκδικητικούς στόχους, θα συμβάλλει στην
ισχυροποίηση του. Ιδιαίτερα σημαντική θα είναι η ανάπτυξη μορφών γόνιμου
διαλόγου και η ενθάρρυνση πρωτοβουλιών κοινής δράσης και συμπαράταξης
των αριστερών και ριζοσπαστικών δυνάμεων, καθώς και η σύνδεση των
άμεσων αιτημάτων με προωθημένους πολιτικούς στόχους, αμφισβήτησης
«κατά κράτος» της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της κυβέρνησης και των
κυρίαρχων ελίτ σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο και άνοιγμα του δρόμου σε
ένα ελπιδοφόρο μέλλον, ιδιαίτερα για τη νέα γενιά.
(*) Βασικά σημεία εισήγησης, στη διαδικτυακή συζήτηση της «Μετωπικής Δράσης
Λευκάδας», με θέμα: «Πανδημία: Επιπτώσεις στην Υγεία και την Οικονομία. Αγώνας για την
Υγεία και τη ζωή του Λαού», Κυριακή 14 η Φλεβάρη 2021.