Το 2018 θα είναι το έτος της «καθαρής εξόδου από τα μνημόνια», διαβεβαιώνει ο Αλέξης Τσίπρας, που υιοθέτησε πλήρως το «δόγμα» του Αντώνη Σαμαρά και των προηγούμενων μνημονιακών πρωθυπουργών ότι θα βγούμε από την κρίση μέσα από τα μνημόνια. Όπως όμως αποδεικνύει το Προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2018 που κατατέθηκε στη Βουλή, αυτός ο προϋπολογισμός θα είναι όχι απλώς μνημονιακός, αλλά μνημονιακότερος των προηγούμενων! Απλούστατα, η «καθαρή έξοδος από τα μνημόνια» είναι άλλη μία κυβερνητική απάτη…

Του Πάνου Κοσμά

Καθαρή έξοδος από τα μνημόνια, θα ήταν μόνο η έξοδος από τις μνημονιακές πολιτικές: η μείωση των φορολογικών βαρών για τις εργαζόμενες τάξεις και η αύξηση της φορολογίας των κερδών, των υψηλών εισοδημάτων και της μεγάλης ακίνητης περιουσίας, σε συνδυασμό με την πλήρη (έστω και σταδιακή) αποκατάσταση των ζημιών από τις περικοπές σε μισθούς, συντάξεις, κοινωνικά επιδόματα κ.λπ. μέσα από τη γενναία αύξηση των δαπανών για το κοινωνικό κράτος. Τίποτε τέτοιο δεν συμβαίνει, αντίθετα η φορολεηλασία κατά των εργαζόμενων τάξεων συνεχίζεται και τα απομεινάρια του κοινωνικού κράτους δέχονται νέα πλήγματα.

Εμπέδωση και εμβάθυνση

των μνημονιακών πολιτικών

Έχει ήδη κατατεθεί στη Βουλή το προσχέδιο του προϋπολογισμού, ενώ στα τέλη Νοεμβρίου κατατίθεται το πλήρες κείμενο του προϋπολογισμού, που ψηφίζεται στην Ολομέλεια της Βουλής το Δεκέμβριο, πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων. Το Προσχέδιο, ένα σύντομο κείμενο χωρίς λεπτομερή ανάλυση εσόδων και δαπανών, μπορεί να κρύψει πολλά – ο πλήρης προϋπολογισμός πολύ λιγότερα. Ωστόσο, παρά την προσπάθεια να κρυφτεί το βάθος των μνημονιακών πολιτικών, αυτό δεν είναι κατορθωτό ούτε στο προσχέδιο. Αντίθετα, αναδεικνύονται ανάγλυφα οι δύο βασικοί άξονες των μνημονιακών πολιτικών: η φορολεηλασία των εργαζόμενων τάξεων και η διάλυση του κοινωνικού κράτους…

Έτσι, τη χρονιά της υποτιθέμενης «καθαρής εξόδου» από τα μνημόνια, προβλέπονται νέες καθαρές περικοπές:

• Στις δαπάνες για ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία, που μειώνονται σε 19.490 εκατ. ευρώ, έναντι 19.649 εκατ. ευρώ του μνημονιακού στόχου που είχε τεθεί με το Μεσοπρόθεσμο. Η μείωση δεν είναι μεγάλη, είναι όμως ενδεικτική. Το κυριότερο: μπορεί να γίνει ακόμη μεγαλύτερη με το πλήρες σχέδιο του προϋπολογισμού, το οποίο θα συμπεριλάβει τις νέες απαιτήσεις των δανειστών. Σίγουρα πάντως, αν επρόκειτο για μια αντίστοιχα μικρή έστω αύξηση, οι επικοινωνιολόγοι της κυβέρνησης θα είχαν χαλάσει τον κόσμο ανακηρύσσοντάς την σε… απόδειξη της «καθαρής εξόδου από τα μνημόνια».

• Στις συνολικές πρωτογενείς δαπάνες, που μειώνονται για μία ακόμη χρονιά, από 43.691 εκατ. ευρώ που εκτιμάται ότι θα ανέλθουν το 2017 και 43.454 εκατ. ευρώ που προέβλεπε το Μεσοπρόθεσμο για το 2018, σε 43.157 εκατ. ευρώ. Και έπεται συνέχεια, αφού οι δανειστές ήδη έχουν εγείρει ζήτημα ότι οι στόχοι του 2018 δεν «βγαίνουν» – οπότε απαιτούνται νέα μέτρα = νέες περικοπές δαπανών.

Υπάρχει όμως και κάτι που αυξάνεται και είναι οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα: από 475 εκατ. ευρώ το 2017, σε 510 εκατ. ευρώ το 2018…

Προβλέπονται επίσης… καθαρές φοροεπιβαρύνσεις, αφού τα τακτικά έσοδα του προϋπολογισμού θα είναι αυξημένα από 52.218 που εκτιμάται ότι θα ανέλθουν το 2017, σε 52.495 το 2018. Το γεγονός ότι προβλέπονται λιγότερα από το στόχο του Μεσοπρόθεσμου για 52.938 εκατ. ευρώ, απλώς αφήνει τα περιθώρια για ακόμη μεγαλύτερη αύξησή τους στο τελικό σχέδιο προϋπολογισμού – ειδικά αν συναινέσουν οι δανειστές, όπως έχει σχεδόν προαναγγελθεί.

Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι τα έσοδα από τους κοινωνικά άδικους έμμεσους φόρους προβλέπονται αυξημένα σε 27.652 εκατ. ευρώ, τόσο έναντι του 2017 (27.099 εκατ. ευρώ) όσο και έναντι του Μεσοπρόθεσμου (27.502 εκατ. ευρώ).

Λογικά και αναμενόμενα όλα αυτά, αφού όλα καθορίζονται από τους αμετακίνητους μνημονιακούς στόχους για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Η σκληρότητα και ο μνημονιακός χαρακτήρας των πολιτικών προκύπτει από τα υψηλά πλεονάσματα. Ο φετινός στόχος (2017) είναι πρωτογενές πλεόνασμα 1,75% του ΑΕΠ, αλλά η κυβέρνηση προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 2,21% του ΑΕΠ. Για το 2018, χωρίς σημαντικά νέα μέτρα, προβλέπει ότι αυτό θα εκτοξευτεί σε 3,57% του ΑΕΠ, αλλά αυτός ο διπλασιασμός δεν πείθει ότι είναι εφικτός χωρίς νέα μέτρα.

Αυτές οι λαθροχειρίες μας αποκαλύπτουν τον κυβερνητικό σχεδιασμό: θα πάρουμε περισσότερα το 2017, ώστε να ανεβάσουμε τη γνωστή παράσταση περί επιστροφής ελάχιστου τμήματος των «κλοπιμαίων» με τη μορφή «κοινωνικού μερίσματος», κι ύστερα οι δανειστές θα εκτιμήσουν ότι χρειάζονται νέα μέτρα, τα οποία θα ληφθούν στο όνομα της «καθαρής εξόδου από τα μνημόνια»…

Όσον αφορά το «κοινωνικό μέρισμα», το προσχέδιο προβλέπει δαπάνη για «δράσεις στήριξης της κοινωνικής συνοχής» ύψους 800 εκατ. ευρώ το 2017 (από εκτιμώμενη υπέρβαση του στόχου για το πλεόνασμα κατά 823 εκατ. ευρώ) και 320 εκατ. ευρώ το 2018 (από εκτιμώμενη υπέρβαση… 54 εκατ. ευρώ του στόχου για το πλεόνασμα). Όμως, οι δανειστές θέτουν με έμφαση το ζήτημα ότι το «μέρισμα» δεν θα πρέπει να είναι «κοινωνικό», αλλά «αναπτυξιακό»! Και καθώς η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι δεν θα μοιράσει ξανά «μέρισμα» χωρίς την έγκριση των δανειστών, ο κοινωνικός χαρακτήρας του αμφισβητείται ευθέως. Ήδη έχουν εμφανιστεί ρεπορτάζ που μιλούν για νέες κυβερνητικές ιδέες να κατευθυνθεί το «μέρισμα» στη στήριξη Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων!..

Νέα μέτρα πλησιάζουν

Το Προσχέδιο «παραδέχεται» το προφανές: Ότι στους 5 μήνες από τη δημοσιοποίηση του Μεσοπρόθεσμου έχει δημιουργηθεί «τρύπα» στα δημόσια έσοδα ύψους 1,86 δισ. ευρώ στο φετινό στόχο, που ανεξήγητα θα μειωθεί το 2018 σε 580 εκατ. ευρώ. Και παρ’ όλα αυτά, το 2017 προβλέπεται υπέρβαση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα, ενώ για το 2018 (που ο στόχος για το πλεόνασμα διπλασιάζεται) προβλέπεται «απλώς» η επίτευξή του.

Είναι προφανές ότι πρόκειται για λαθροχειρία και «δημιουργική λογιστική» που δεν πείθει κανέναν. Η κλιμακούμενη από μήνα σε μήνα μεγέθυνση της «τρύπας» στα δημόσια έσοδα δεν είναι αποτέλεσμα συγκυριακών λόγων, αλλά της επίσης κλιμακούμενης αδυναμίας όλο και ευρύτερων στρωμάτων ανέργων, συνταξιούχων και φτωχών εργαζόμενων να αντεπεξέλθουν στα δυσβάστακτα φορολογικά βάρη.

Το ακόμη εντυπωσιακότερο είναι ότι οι αισιόδοξες προβλέψεις του προσχεδίου προϋπολογισμού για το 2018 στηρίζονται σε πρόβλεψη για αύξηση των ρυθμών ανάπτυξης από 1,8% το 2017 (πρόβλεψη αμφισβητούμενη) σε 2,4% το 2018 – αύξηση μόλις 0,6%.

Στις δύο αξιολογήσεις που απομένουν μέχρι το τέλος του τρέχοντος προγράμματος (την τρίτη και την τέταρτη-συνολική), η λεγόμενη «δημοσιονομική μεταρρύθμιση» θα ολοκληρωθεί με νέα μέτρα. Διακωμωδώντας την κυβερνητική εξαγγελία περί «καθαρής εξόδου από τα μνημόνια».